Ρωτήσαμε τον Δρ. Σταμάτη Κριμιζή αν υπάρχουν εξωγήινοι

Το Γραφείο Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας, δεν θα μπορούσε να είναι ένα συνηθισμένο γραφείο. Να βρίσκεται δηλαδή σε μια βαρετή πολυκατοικία κάπου στο κέντρο της Αθήνας, με τον κόσμο να περνάει από μπροστά δίχως να δίνει ιδιαίτερη σημασία.

Περνώντας λοιπόν τις πύλες του γραφείου το οποίο κερδίζει με διαφορά το βραβείο του πιο εντυπωσιακού ονόματος απ’ όλα τα γραφεία που έχω επισκεφτεί στη ζωή μου, είδα τις προσδοκίες μου να επιβεβαιώνονται.

Επιβλητικά κτίρια σαν αυτά που βλέπεις στις ξένες ταινίες όταν ο πρωταγωνιστής επιστρέφει στη βάση του έπειτα από μια αποστολή γεμάτη πιστολίδι και κυνηγητά, με λιμνούλες και γέφυρες, σε μια σχεδόν ερημική τοποθεσία στο Χολαργό. Όχι, διαστημόπλοια δεν είχε, δυστυχώς. Ή τουλάχιστον, δεν με άφησαν να τα δω.

Σ’ αυτό το μη συνηθισμένο κτίριο, φιλοξενούνται και κάποια μη συνηθισμένα, αληθινά λαμπρά μυαλά, όπως είναι ο Έλληνας αστροφυσικός Σταμάτης Κριμιζής. Ένας σπουδαίος επιστήμονας, ο οποίος ξεκίνησε παρατηρώντας από καθαρή περιέργεια τα αστέρια στον Βροντάδο της Χίου πριν από σχεδόν μισό αιώνα και σήμερα έχει χαρίσει το όνομά του σ’ ένα μοντέλο εκτόξευσης πρωτονίων και σ’ έναν αστεροειδή(!), αποτελώντας ένα σπουδαίο κεφάλαιο στις διαστημικές έρευνες. 

(Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson)

Πολύ απλά θα σου πω ότι βρίσκεται πίσω απ’ την αποστολή των Voyager 1 και 2 στους απώτερους πλανήτες, αλλά κι από πολλές ακόμη πετυχημένες αποστολές στο διάστημα, χάρη στις οποίες γνωρίζουμε πλέον πολύ καλύτερα τι συμβαίνει έξω απ’ το δικό μας πλανήτη.

Με την ευγενική βοήθεια του National Geographic, βρέθηκα να συζητάω με τον κύριο Κριμιζή για το σπουδαίο έργο του, την επικείμενη επίσκεψη του ανθρώπου στον πλανήτη Άρη αλλά και για κάποιες πιο ‘πεζές’ απορίες, όπως το αν υπάρχουν εξωγήινοι κι αν κινδυνεύει ο πλανήτης μας να καταστραφεί έπειτα από σύγκρουση με αστεροειδή.

Απ’ τις ρουκέτες στον Βροντάδο στη γνωριμία με τον Βαν Άλεν

 

Όλα τα παιδιά έχουν τη συνήθεια να κοιτάζουν μαγεμένα το νυχτερινό ουρανό, ονειρευόμενα να βρεθούν μια μέρα στο αχανές διάστημα. Ή έστω, να ανακαλύψουν τι βρίσκεται εκεί. Ποια ήταν η πρώτη επαφή του Σταμάτη Κριμιζή με τα αστέρια;

“Το πρώτο μου ενδιαφέρον για το διάστημα ήταν πολύ πρωτόγονο, με την έννοια ότι όταν ήμουν μικρό παιδί στη Χίο, δεν είχε ξεκινήσει ακόμη η διαστημική εποχή. Όπως ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στη γη, κοίταξε προς τον ουρανό κι όλα τα φωτεινά σημεία με απορία, έτσι κι εμείς είχαμε την ίδια απορία ως παιδιά. Δεν υπήρχε καν η ιδέα ότι κάποτε, τουλάχιστον στη δική μας ζωή, θα έχει κάποιος τη δυνατότητα να ταξιδέψει μέχρι τα σημεία αυτά του φωτός και ειδικά στους πλανήτες”. 

“Το πατρικό μου στον Βροντάδο είναι 100 μέτρα απ’ την Παναγία την Ερυθιανή. Η εισαγωγή μας στην εφηβεία, γινόταν με την κατασκευή ρουκετών, οι οποίες εκτοξεύονταν τη βραδιά της Ανάστασης, απ’ την Παναγιά προς τον Άγιο Μάρκο κι αντίστροφα. Αυτό μας κέντρισε από μικρή ηλικία το επιστημονικό ενδιαφέρον, η ώθηση της ρουκέτας, το πως θα μπορούσαμε να δυναμώσουμε το υλικό για να πάει πιο μακριά, να είναι πιο σταθερή κι όλα αυτά τα τεχνικά ζητήματα”.

Ο  πατέρας μου ήταν μετανάστης στην Αμερική και πηγαινοερχόταν και για καλή μου τύχη αποφάσισε να σπουδάσω κι εγώ εκεί. Τότε το πρωτόγονο ενδιαφέρον μου έγινε πιο συγκεκριμένο

“Τον πρώτο μήνα που ήμουν πρωτοετής φοιτητής του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Μινεσότα, εκτοξεύθηκε απ’ την πρώην Σοβιετική Ένωση ο πρώτος δορυφόρος, ο Σπούτνικ. Όλοι είχαμε μαγευτεί απ’ το γεγονός πως υπήρχε μια σφαίρα εκεί έξω, σε τόσο μεγάλο ύψος, που κάθε 90 λεπτά γύριζε τον κόσμο. Τότε βρισκόταν στο αποκορύφωμά του ο Ψυχρός Πόλεμος κι ο ανταγωνισμός ανάμεσα σε Αμερική και Ρωσία ήταν στα ύψη. Η εκτόξευση του δορυφόρου λοιπόν, εκτός απ’ το ότι ήταν κάτι το αδιανόητο τεχνολογικά, είχε τρομάξει τους Αμερικανούς, διότι αυτό το ανεξέλεγκτο αντικείμενο πετούσε πάνω απ’ τη χώρα και δεν μπορούσε να κάνει κανένας τίποτα γι’ αυτό. Το γεγονός αυτό λοιπόν έδωσε μια τεράστια ώθηση στην τεχνολογική εκπαίδευση, κάτι που είχε μεγάλη σημασία, καθώς άρχισαν να δίνονται υποτροφίες σε επιστήμες, στην μηχανική, στη χημεία και σ’ όλες τις θετικές επιστήμες. Αρκετοί από μας λοιπόν που δεν είχαμε την οικονομική δυνατότητα, καταφέραμε να πάρουμε υποτροφίες. Τότε άρχισε η διαστημική επανάσταση στην τεχνολογία που έγινε με την εκτόξευση των δορυφόρων”.

 

“Η γνωριμία μου με τον Βαν Άλεν ήταν καθοριστική για τον προσανατολισμό μου. Ο καθηγητής απ’ το Πανεπιστήμιο της Άιοβα ο οποίος είχε κατασκευάσει τον πρώτο αμερικάνικο δορυφόρο κι είχε ανακαλύψει τις ζώνες ακτινοβολίας γύρω απ’ τη Γη, οι οποίες πήραν και τ’ όνομά του, είχε έρθει στο Πανεπιστήμιό μας για να δώσει μια ομιλία. Τότε βοηθούσα τον καθηγητή μου σε κάτι πειράματα, πετούσαμε μπαλόνια σε μεγάλο ύψος για να κοιτάμε τις ηλιακές εκλάμψεις και την ηλιακή ακτινοβολία. Με ρώτησε πως λειτουργούσε ο μετρητής που είχα φτιάξει, του εξήγησα και τότε με ρώτησε αν έχω σχέδια για μεταπτυχιακό. Όταν του είπα ότι δυστυχώς δεν είχα τα χρήματα για να συνεχίσω τις σπουδές μου, μου πρότεινε να κάνω αίτηση στο δικό του Πανεπιστήμιο. Έτσι κι έγινε, με δέχτηκαν με υποτροφία και τότε ξεκίνησε το εντατικό μου ενδιαφέρον κι η δουλειά μου στα διαστημικά δεδομένα και τεχνολογία”.

“Υπήρχε ένας τεχνολογικός αναβρασμός στα Πανεπιστήμια, για την κατασκευή οργάνων και μικρών δορυφόρων για να εξεταστούν όχι μόνο οι ζώνες Βαν Άλεν αλλά και τι συνέβαινε ψηλότερα στις ζώνες της γης από ακτινοβολίες. Μου ζήτησαν λοιπόν να κατασκευάσω έναν μετρητή καινούριου τύπου, ο οποίος θα μπορούσε να ξεχωρίσει τα ηλεκτρόνια απ’ τα πρωτόνια. Αυτό το όργανο συμμετείχε στο Mariner 4, την πρώτη αποστολή προς τον Άρη και εκτοξεύθηκε στις 28 Νοεμβρίου του 1964, φτάνοντας στον Άρη στις 15 Ιουλίου του 1965. Τότε κάναμε την πρώτη εξερεύνηση του πλανήτη, αλλά δεν βρήκαμε ζώνες Βαν Άλεν που ήταν κι ο αντικειμενικός σκοπός του πειράματος, χώρια βέβαια απ’ την ψηφιακή κάμερα που είχε το διαστημόπλοιο, που ήταν κι η πρώτη που κατασκευάστηκε στον κόσμο”.

 

“Εκείνη τη χρόνια πήρα το διδακτορικό μου, ήταν και η χρονιά που ολοκλήρωσα και το μοντέλο που πήρε τ’ όνομά μου για την εκτόξευση των πρωτονίων απ’ τον ήλιο. Διορίστηκα επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο, έκανα 4-5 ακόμη πειράματα, ένα απ’ αυτά πήγε στην Αφροδίτη,  2 στο φεγγάρι, 2 γύρω απ’ τη Γη και μετά, το 1968 έφυγα απ’ το Πανεπιστήμιο και πήγα να ηγηθώ μιας ομάδας στο Τζονς Χόπκινς. Εκεί έγινε η συζήτηση για την εκτόξευση δύο διαστημοπλοίων προς τους απώτερους πλανήτες, Δία, Κρόνο, Ουρανό και Ποσειδώνα. Είχε αναφερθεί κι ο Πλούτωνας αλλά κανένας δεν ήξερε στην πραγματικότητα τι είναι ο Πλούτωνας”.

Τα Voyager κι ο αστεροειδής ‘Κριμιζής’

 

Πριν καν κλείσει τα 30, ο Σταμάτης Κριμιζής είχε ήδη καταφέρει να ζήσει από απόσταση αναπνοής τη διαστημική επανάσταση, με την αποστολή προς τους απώτερους πλανήτες να τον βρίσκει για τα καλά μέσα στη δράση, αφού συνδέθηκε άμεσα με την σπουδαιότερη αποστολή του περασμένου αιώνα, τα Voyager 1 και 2.

“Μαζευτήκαμε όλοι οι τότε 28αρηδες-30αρηδες, οι οποίοι ήμασταν μαθητές των ηγετών στην διαστημική έρευνα, όπως ο Βαν Άλεν κι ο Τζον Σίμπσον κι υπήρξαμε η πρώτη φουρνιά ανθρώπων που πήραν το διδακτορικό τους απ’ το διάστημα. Αποφασίσαμε να σχεδιάσουμε μια συλλογή από μετρητές, οι οποίοι ήταν στην αιχμή του δόρατος τεχνολογικά και να τους προτείνουμε για τα διαστημόπλοια που θα πήγαιναν στους απώτερους πλανήτες, τα οποία ονομάστηκαν Voyager. H NASA είχε διορίσει μια επιτροπή από εμπειρογνώμονες, η οποία κι έκρινε όλα τα πειράματα και τελικώς επέλεξε το δικό μας, κάτι που δεν γίνεται εύκολα, το κατεστημένο δηλαδή να επιλέξει μια ομάδα που δεν είναι μέρος του. Άλλα είναι έτσι το σύστημα εκεί, απολύτως αξιοκρατικό και τεκμηριωμένο και προχώρησαν με εμάς. Θα έλεγε κανείς ότι έκαναν καλή επιλογή διότι όλα αυτά λειτούργησαν κι ακόμη παίρνουμε δεδομένα κι απ’ τα 2 Voyagers και του χρόνου τον Αύγουστο συμπληρώνονται 40 χρόνια απ’ την εκτόξευση των Voyager 1 και 2. Κάθε πρωί λαμβάνω στο μέιλ μου τα δεδομένα απ’ το προηγούμενο βράδυ ”.

“Στο πείραμα της ομάδας μας είχαμε ένα μικρό μοτεράκι το οποίο κινείται κάθε 192 δευτερόλεπτα σε διαφορετικές κατευθύνσεις για να καλύψει ολόκληρη τη σφαίρα. Όταν το σχεδίασαν οι μηχανικοί της ομάδας ήταν πεπεισμένοι ότι θα αντέξει μόνο 5-6 μήνες στο διάστημα, τότε δεν ήξερε κανείς με ποιο τρόπο λειτουργεί η λίπανση σε αυτές τις συνθήκες, του απόλυτου κενού. Δοκιμάσαμε πολλά σχήματα και υπήρχε μεγάλη αγωνία, είχαμε ένα στεγνό λιπαντικό και δοκιμάσαμε το μοτεράκι σε συνθήκες τεχνητού κενού στο εργαστήριο για 250.000 κινήσεις, διότι τόσες περιμέναμε μέχρι να φτάσουμε στον Δία και τον Κρόνο. Τελικά, τα μοτεράκια λειτουργούν 39 χρόνια μετά, έχοντας κάνει περισσότερες από 7 εκατομμύρια κινήσεις”.

 

“Τα Voyager αποδείχθηκαν η αποστολή του 20ου αιώνα για το διάστημα, άλλαξαν σωρηδόν όσα γνωρίζαμε ή δεν γνωρίζαμε για τους απώτερους πλανήτες και ξαναγράφτηκαν τα σχολικά βιβλία και τα βιβλία του Πανεπιστημίου. Έχει ξεπεράσει το ηλιακό μας σύστημα κι είναι τώρα μέσα στο γαλαξία, σε μια απόσταση 21,4 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων, που σημαίνει ότι το ηλεκτρομαγνητικό σήμα με την ταχύτητα του φωτός κάνει 19 ώρες για να ταξιδέψει μέχρι τη Γη. Σκεφτείτε ότι για να φτάσει το φως απ’ τον Ήλιο παίρνει μόλις 8,5 λεπτά”.

“Ο λόγος που αυτή η αποστολή είχε τόσο μεγάλη απήχηση είναι επειδή προσέφερε καινούρια γνώση. Έγραψε και συνεχίζει να γράφει ιστορία, δεν πρόκειται να δούμε άλλη τέτοια αποστολή για τουλάχιστον μια γενιά. Ο μόνος τρόπος για να γίνει μια τέτοια αποστολή είναι οι πλανήτες να βρίσκονται στην ίδια γενική περιοχή της ουράνιας σφαίρας, ώστε να μπορείς να εκμεταλλεύεσαι τη βαρύτητα του κάθε πλανήτη για να αυξήσεις τη ταχύτητα του διαστημόπλοιου. Έτσι καλύψαμε 4 πλανήτες σε 12 χρόνια, διαφορετικά θα θέλαμε περισσότερα από 40 μόνο για τον Ποσειδώνα. Αυτή η ‘ευθυγράμμιση’ συμβαίνει μια φορά κάθε 175 χρόνια, κάτι που σημαίνει ότι επόμενη ευκαιρία θα έρθει το 2150”.

Υπάρχουν τόσο πολλοί αστεροειδείς εκεί έξω, αυτά τα ονόματα τα δίνει η Διεθνής Αστρονομική Ένωση για να τιμήσει διάφορους επιστήμονες κι ήταν πολύ ευγενικό εκ μέρους της να δώσει σ’ έναν αστεροειδή και το δικό μου όνομα. Εγώ αυτό που λέω συχνά χαριτολογώντας είναι προσοχή μην το ακούσει η εφορία και μου στείλει κανέναν ΕΝΦΙΑ για τον αστεροειδή

“Το τελευταίο μου εγχείρημα είναι το New Horizons, το διαστημόπλοιο που πέρασε απ’ τον Πλούτωνα. Έτυχε μάλιστα η συνάντηση του New Horizons με τον Πλούτωνα να γίνει στις 15 Ιουλίου του 2015, δηλαδή ακριβώς 50 χρόνια μετά το πέρασμα του Mariner 4 απ’ τον Άρη το 1965. Πλέον, έχω καλύψει και τους 9 κλασικούς πλανήτες”.

Η αποστολή στον Άρη

 

Πριν από μερικές ημέρες, το National Geographic επαναπροσδιόρισε τον όρο της τηλεοπτικής αφήγησης με τη σειρά ‘ΑΡΗΣ’, η οποία παρουσιάζει την προσπάθεια του ανθρώπινου είδους να αποικήσει τον κόκκινο πλανήτη. Το 2033, στο διαστημικό σκάφος ‘Δαίδαλος’ θα βρίσκεται η πρώτη επανδρωμένη αποστολή προς τον Άρη, με εμπνευστή κι οργανωτή της προσπάθειας τον Έλον Μασκ. Ο Σταμάτης Κριμιζής παρακολούθησε τόσο τη σειρά, όσο κι ομιλίες του Μασκ επί του θέματος και φυσικά δεν θα μπορούσε να μην μας προσφέρει τα επιστημονικά του φώτα, σχετικά με το κατά πόσο μια τέτοια αποστολή είναι εφικτή.

“Είναι δύσκολο, αν ήταν εύκολο θα είχαμε ήδη πάει στον Άρη και θα είχαμε κάνει εποίκηση όπως λέει κι ο Στίβεν Χόκινγκ. Ο Χόκινγκ είναι θεωρητικός, δεν έχει πολύ καλή γνώση του τι εστί να κατασκευάσεις διαστημόπλοιο. Η δική μου εκτίμηση είναι πως θα είμαστε τυχεροί αν καταφέρουμε να φτάσουμε στον Άρη πριν το 2050”.

“Αυτό που προτείνει ο Μασκ είναι εφικτό, όμως υπάρχουν προβλήματα τα οποία ακόμη δεν έχουν λυθεί. Το βασικό είναι ότι υπάρχει η κοσμική ακτινοβολία, η οποία αυξάνει την πιθανότητα του πληρώματος να πάθει καρκίνο τα επόμενα 10-20 χρόνια κατά 400%. Επίσης, δεν λαμβάνει υπόψιν το γεγονός ότι κάθε 5-10  χρόνια υπάρχουν ηλιακές εκρήξεις που στέλνουν στο διάστημα μια δέσμη από πρωτόνια υψηλής ενέργειας, κάτι που σημαίνει ότι μπορούν να διαπεράσουν 2 εκατοστά ατσάλι. Η ακτινοβολία αυτή καταστρέφει τα ζωτικά όργανα του ανθρώπινου οργανισμού. Αν λοιπόν συμβεί μια τέτοια έκρηξη όσο το διαστημόπλοιο βρίσκεται στην πορεία του προς τον Άρη, μπορεί να αρρωστήσει ή και να πεθάνει το πλήρωμα”. 

 

“Στο διεθνές συνέδριο αστροναυτικής στην Γουαδαλαχάρα του Μεξικό πριν από δυο μήνες, ο Έλον Μασκ μίλησε για το πρόγραμμα αυτό, δεν ανέφερε όμως τίποτα γι’ αυτό το θέμα. Υπήρχαν από κάτω πολλοί νέοι τεχνολόγοι για τους οποίους ο Μασκ είναι κάτι σαν ροκ σταρ, κι ένας εξ αυτών τον ρώτησε αν έχει σκεφτεί την ακτινοβολία και πώς θα την αντιμετωπίσει. Ο Μασκ απάντησε πως υπάρχει η δυνατότητα να στραφεί το διαστημόπλοιο προς την κατεύθυνση που έρχονται τα πρωτόνια. Μια απάντηση βέβαια εντελώς ανόητη, εγώ έχω κάνει το διδακτορικό μου πάνω σε αυτό το θέμα και φυσικά δεν γίνεται αυτό που απάντησε. Ναι μεν μπορεί κανείς να κατασκευάσει ένα καταφύγιο το οποίο μπορεί να έχει πολύ πυκνό υλικό κι όταν αρχίσει η ηλιακή καταιγίδα να μπει το πλήρωμα για να προστατευτεί, όμως το βάρος του θα είναι τόσο μεγάλο που δεν γίνεται κάποιος πύραυλος να το εκτοξεύσει στο διάστημα. Έχουν προταθεί κάποιες λύσεις όπως το να τοποθετηθούν τα καύσιμα γύρω απ’ το καταφύγιο όμως αυτά είναι δύσκολα τεχνικά θέματα τα οποία δεν έχουν ακόμα διευθετηθεί”.

“Όταν λέω ότι θα αργήσει να γίνει η πρώτη επανδρωμένη αποστολή προς τον Άρη, εννοώ από τους κρατικούς διαστημικούς οργανισμούς, όπως τη NASA. Όταν σε μια αποστολή εμπλέκεται το δημόσιο, δεν γίνεται να σταλεί πλήρωμα δίχως να είναι βέβαιοι ότι θα επιστρέψουν ζωντανοί. Μπορεί να πεθάνουν αργότερα, αλλά τουλάχιστον να επιστρέψουν ζωντανοί. Ο ιδιωτικός τομέας απ’ την άλλη, μπορεί να αναλάβει μια εθελοντική εξερεύνηση, στην οποία βέβαια μπορεί να υπάρξουν απώλειες”.

Οι εξωγήινοι κι ο κίνδυνος να καταστραφεί ο πλανήτης μας

 

Όταν βρίσκεσαι στο ίδιο δωμάτιο μ’ έναν επιστήμονα που έχει φτάσει μέχρι τα πέρατα του σύμπαντος με τις αισθήσεις και το μυαλό του, δεν γίνεται να αντισταθείς και να μην τον ρωτήσεις και κάποια πιο ‘πεζά’ ερωτήματα, τα οποία σίγουρα βρίσκονται στο μυαλό όλων μας.

Αν υπάρχει πιθανότητα για ζωή εκτός του πλανήτη μας: “Στο ηλιακό μας σύστημα δεν έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα κάποια βιολογική δραστηριότητα. Το γεγονός όμως ότι υπάρχουν και οργανικές ουσίες και πηγή ενέργειας, κι όπως στην περίπτωση του Άρη που ξέρουμε ότι είχε μια πυκνή ατμόσφαιρα σαν της Γης τα πρώτα 500 εκατομμύρια χρόνια της ύπαρξής του αλλά και ότι έχει σήμερα υπόγειες δεξαμενές νερού, επιτρέπουν τη δυνατότητα ύπαρξης βιολογικής δραστηριότητας στο υπέδαφος. Αυτό βέβαια δεν μπορεί να το ξέρει κανένας μέχρι να γίνουν γεωτρήσεις που θα μας φέρουν υλικό από πολύ μεγάλο βάθος για να εξεταστεί στα εργαστήρια. Το νερό είναι τόσο κοινό στο ηλιακό μας σύστημα, ας πούμε όταν περάσαμε με το Voyager 1 απ’ τον Δία, διαπιστώσαμε ότι η Ευρώπη, δηλαδή το Φεγγάρι του Δία, έχει ένα φλοιό 10-20 χιλιόμετρα από πάγο νερού με ρωγμές. Αυτό είναι ένδειξη πως κάτω απ’ το πάγο υπάρχει ένας ωκεανός με θερμοκρασία η οποία ένεκα της παλιρροιακής έλξης απ’ τον Δία και απ’ το άλλο Φεγγάρι, την Ιώ, εμφανίζει πολύ μεγάλη θερμότητα και κίνηση. Επομένως δεν θα ήταν έκπληξη αν κάτω απ’ το κέλυφος της Ευρώπης υπήρχε βιολογική δραστηριότητα”.

 

“Το διαστημόπλοιο που βρίσκεται τον τελευταίο χρόνο σε τροχιά γύρω απ’ τον Κρόνο, πέρασε από το Φεγγάρι που λέγεται Εγκέλαδος, του οποίου ο εξωτερικός φλοιός αποτελείται από απολύτως καθαρό πάγο. Απ’ τον Νότιο Πόλο έβγαιναν πίδακες νερού και πάγωναν μόλις έφταναν στην επιφάνεια. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά όταν περάσαμε στην πιο κοντινή απόσταση απ’ αυτό το Φεγγάρι, δηλαδή τα 25 χιλιόμετρα, ένα από τα όργανα του διαστημόπλοιου ανακάλυψε διοξείδιο και μονοξείδιο του άνθρακα κι άλλες οργανικές ουσίες τις οποίες δεν είχε τη δυνατότητα να τις αναλύσει. Ποιος ξέρει λοιπόν τι μπορεί να κρύβεται στον υπόγειο ωκεανό που αποδεδειγμένα υπάρχει στο Φεγγάρι αυτό”.

Απόδειξη για ζωή λοιπόν δεν υπάρχει, όμως οι συνθήκες για βιολογική δραστηριότητα υπάρχουν σε πολλά μέρη του ηλιακού μας συστήματος

Αν βλέπει ταινίες για το διάστημα και πόσο αληθοφανείς είναι: “Πότε-πότε τις βλέπω στο αεροπλάνο. Οι παλιές ταινίες ήταν εξ ολοκλήρου φανταστικές, όμως πλέον συμβουλεύονται επιστήμονες ώστε να μην παρουσιάσουν κάτι που είναι ενάντια στους νόμους της Φυσικής. Αυτό είπα άλλωστε και στην παρουσίαση του ‘ΑΡΗΣ’, ότι ναι μεν είναι επιστημονική φαντασία, όμως συνάδει με τους νόμους της Φυσικής όπως τους ξέρουμε σήμερα. Δεν υπάρχουν όμως μελανές οπές που παίρνουν τα διαστημόπλοια και τα μεταφέρουν με ταχύτητα του φωτός, αυτά είναι πέρα απ’ τα όρια της γνωστής Φυσικής”.  

“Τις απολαμβάνω, κάθομαι και σκέφτομαι όμως ‘αυτά δεν γίνονται’ όταν βλέπω κάτι υπερβολικό. Είδα για παράδειγμα το ‘Martian’, όλα αυτά που έγιναν μέσα σε 2-3 μήνες στην ταινία, η κατασκευή ενός τέτοιου διαστημόπλοιου με τη συνεργασία τόσων χωρών, απαιτεί χρόνια στην πραγματικότητα, είναι μια χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί λεπτομερή δουλειά. Αν είχαν 5 χρόνια στη διάθεσή τους τότε ναι”.   

 

Αν έχει σκεφτεί πώς θα ήταν να ταξιδέψει ο ίδιος στο διάστημα: “Ο καθένας σκέφτεται να φτάσει στο Διάστημα, βέβαια, όμως αυτή η επιθυμία εξαφανίζεται όταν έχεις την εμπειρία να στείλεις τις αισθήσεις σου σ’ ένα ρομποτικό διαστημόπλοιο και να παρατηρείς φαινόμενα τα οποία αν ήσουν πάνω στο διαστημόπλοιο δεν θα μπορούσες να τα βιώσεις στο πλήρες εύρος τους, αφού οι αισθήσεις είναι περιορισμένες. Τα όργανα αντίθετα έχουν ένα ευρύτατο φάσμα για παρατηρήσεις και καταλαβαίνεις τη φύση και την περιοχή την οποία παρακολουθείς πολύ καλύτερα απ’ ότι θα μπορούσε ένας άνθρωπος. Καταλαβαίνεις πόσο περιορισμένοι είμαστε σ’ ένα περιβάλλον στο οποίο δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε καλά-καλά. Ακόμη, το κόστος συντήρησης μια ανθρώπινης αποστολής στο διάστημα είναι τεράστιο, για κάθε άνθρωπο που μπορούμε να στείλουμε στο Φεγγάρι μπορούν να ταξιδέψουν 30 ρομποτικά διαστημόπλοια στη θέση του και να κάνουν και πολύ καλύτερες μετρήσεις”.  

Αν η Γη κινδυνεύει από κάποιον αστεροειδή: “Βέβαια και υπάρχει κίνδυνος, η πιθανότητα μιας σύγκρουσης με αστεροειδή που θα καταστρέψει τη Γη είναι αρκετά μεγάλη. Ξέρουμε άλλωστε ότι έχει γίνει ήδη μια φορά γι’ αυτό και καταστράφηκαν οι δεινόσαυροι και δεν ήταν κι η μοναδική εποχή που συνέβη κάτι τέτοιο. Αυτό που είναι ελπιδοφόρο όμως σήμερα, είναι πως η ανθρωπότητα έχει πλέον τη δυνατότητα να αμυνθεί”.

(Ένα τέτοιο διαστημόπλοιο θα μας σώσει)

“Βλέπετε εδώ το μοντέλο του διαστημόπλοιου ‘Near Earth Asteroid Rendezvous’, της πρώτης αποστολής σ’ έναν αστεροειδή. Κατασκευάστηκε στο εργαστήριο μας το 1996 κι ο αντικειμενικός σκοπός του ήταν να το φτάσουμε κοντά σ’ έναν αστεροειδή, να το βάλουμε σε τροχιά και να μελετήσουμε έναν αστεροειδή από κοντά. Κάτι που κάναμε πράγματι με τον αστεροειδή ‘Eros’. Μόλις ολοκληρώσαμε τις μετρήσεις, είχαν μείνει μερικά καύσιμα και προτείναμε στη NASA κάτι που δεν πίστευε κανείς ότι ήταν εφικτό, δηλαδή να προσεδαφίσουμε το διαστημόπλοιο στον αστεροειδή. Τα καταφέραμε, το προσεδαφίσαμε και συνέχισε από εκεί τις μετρήσεις. Αυτό λοιπόν είναι σημαντικό διότι αν σήμερα βρεθεί με τηλεσκοπικές παρατηρήσεις ότι ένας αστεροειδής είναι σε μια τροχιά σύγκρουσης με τη Γη, μπορούμε να προσεδαφίσουμε ένα διαστημόπλοιο με αρκετά καύσιμα κι ενεργοποιώντας τη ρουκέτα να του αλλάξουμε ελάχιστα την ταχύτητα, μισό εκατοστό το δευτερόλεπτο, αυτό είναι αρκετό να του αλλάξει την κατεύθυνση ώστε να αποφευχθεί η σύγκρουση”.

Αυτό που έγινε στο ‘Αρμαγεδδών είναι η λάθος λύση. Απλώς διαλύοντας τον αστεροειδή με μια πυρηνική έκρηξη, δημιουργείς εκατοντάδες χιλιάδες μικρότερα κομμάτια τα οποία θα πέσουν και πάλι στη Γη και θα την καταστρέψουν περιοχή-περιοχή. Είναι το ένστικτο ότι αν καταστρέψουμε κάτι θα τη γλιτώσουμε, χρειάζεται όμως παραπάνω σκέψη

“Γίνεται μια προσπάθεια άμυνας απ’ την ανθρωπότητα σε περίπτωση που υπάρξει αστεροειδής με συγκρουσιακή πορεία προς τη Γη, με σχετικά συνέδρια. Εμείς αποδείξαμε ότι μπορείς να προσεδαφίσεις το διαστημόπλοιο δίχως να καταστραφεί που είναι σημαντικό, ελπίζω όμως να μην χρειαστεί ποτέ να το εφαρμόσουμε”. 

 

Αν είναι εύκολο για έναν νέο να ακολουθήσει τα χνάρια του: “Δίνω συχνά διαλέξεις σε Λύκεια, προσπαθώ να ενημερώσω τα νέα παιδιά για τις επιλογές που έχουν κι ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο σκοτεινά όσο νομίζουν. Μπορεί και κάποιος που δεν είναι προνομιούχος, με σκληρή δουλειά και με ευκαιρίες να επιδιώξει τα όνειρά του”.

“Υπάρχουν λίγες δραστηριότητες στην Ελλάδα, όμως αν το σκεφτεί κανείς στο επίπεδο της Ευρώπης, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος έχει πολλά προγράμματα στα οποία λαμβάνουν μέρος πολλοί Έλληνες και Ελληνίδες. Πρέπει να έχεις βέβαια και τη σωστή εκπαίδευση κι η εκπαίδευση που λαμβάνουμε εδώ σ’ αυτές τις ειδικότητες χωλαίνει. Γι’ αυτό κι εγώ είμαι απολύτως ειλικρινής με τα παιδιά και τα ενθαρρύνω να πάνε στο εξωτερικό κι ειδικά για μεταπτυχιακά. Ελπίζω ότι κάποτε όλα αυτά τα παιδιά τα οποία στέλνουμε στο εξωτερικό θα γυρίσουν σε μεγάλους αριθμούς ώστε να δημιουργήσουν μια κριτική μάζα ανθρώπων που θα ξελασπώσει αυτή τη χώρα. Να μπορέσουμε να παράγουμε γνώση και να μην είμαστε θεατές σ’ αυτά που κάνει ο υπόλοιπος κόσμος, να είμαστε συμμέτοχοι”. 

Η μοναδική σειρά έξι επεισοδίων ‘ΑΡΗΣ’ μεταδίδεται κάθε Κυριακή στις 21.00 απ’ το National Geographic.