O Steven Soderbergh για το ‘The Knick’, το Χόλιγουντ και πώς το ‘Che’ τον έκανε τον σκηνοθέτη που είναι σήμερα

«Είναι τόσο παράξενο, πώς συνέβη αυτό;» με ρωτά καθώς γελά απορημένος όταν του εξηγώ πως ο λόγος που μιλάμε είναι η κυκλοφορία του ‘Che’ στις ελληνικές αίθουσες, 10 χρόνια αφού έκανε πρεμιέρα στις Κάννες.

Είναι μόνο συνεπές στην πραγματικότητα, για την γεμάτη πειράματα και αποκλίσεις φιλμογραφία ενός σπουδαίου δημιουργού ο οποίος εδώ και 30 σχεδόν χρόνια δε σταματά να δοκιμάζει μεθόδους και να τεστάρει όρια, με αποτέλεσμα πολύ συχνά ταινίες που δεν παίρνουν καμία διανομή για πολλές χώρες ή, όπως τώρα, φιλόδοξα βιογραφικά πρότζεκτ που αργούν πολύ να βρουν το δρόμο τους προς τις αίθουσες.

Η ουσία είναι πως το ‘Che’ κυκλοφορεί σε διανομή Weirdwave και προτείνω ανεπιφύλακτα να το δείτε στη μεγάλη οθόνη και μάλιστα σε μορφή double feature όπως θα έπρεπε. (Η πρώτη ταινία παίζεται ήδη εδώ και 2 βδομάδες, και μπορείτε να βρείτε back-to-back προβολές).

Όμως ποια είναι η θέση αυτής της ταινίας (των δύο ταινιών δηλαδή) στη φιλμογραφία ενός σκηνοθέτη σαν του Soderbergh; Ο οποίος κέρδισε Χρυσό Φοίνικα με την πρώτη του κιόλας ταινία το 1989, πήρε Όσκαρ Σκηνοθεσίας το 2000 κερδίζοντας μεταξύ άλλων τον εαυτό του (διπλά υποψήφιος για ‘Traffic’ και ‘Erin Brokovich’), σκηνοθέτησε μια από τις εμπορικότερες και διασημότερες τριλογίες του σύγχρονου Χόλιγουντ (‘Ocean’s 11-12-13’) και στο ενδιάμεσο δοκίμασε τα πάντα. Από ταινίες μυστηρίου με ερασιτέχνες ηθοποιούς και ριμέικ σε έργα του Ταρκόφσκι, μέχρι b-movie ψυχολογικά θρίλερ και πειραματικές πρεστίζ βιογραφίες.

Κάποια στιγμή εγκατέλειψε το σινεμά και το αποτέλεσμα ήταν να βρεθεί να δουλεύει ακόμα περισσότερο σκηνοθετώντας το σπουδαίο ‘The Knick’ για 2 τηλεοπτικές σεζόν, πριν επιστρέψει στο σινεμά με ανανεωμένο κέφι ψάχνοντας πλέον εναλλακτικές μεθόδους παραγωγής και διανομής: Το ‘Logan Lucky’ χρηματοδοτήθηκε απευθείας από διανομείς και τηλεοπτικά συμβόλαια, το ‘Unsane’ γυρίστηκε με iPhone, το επερχόμενο ‘High Flying Bird’ θα το δούμε στο Netflix.

Στην πρεμιέρα του ‘Contagion’ στο Τόκιο (AP Photo/Koji Sasahara)

Βρήκαμε τον Soderbergh στο τηλέφωνο και μιλήσαμε για την πορεία και την εξέλιξη της καριέρας του, για παρεξηγημένες δουλειές του, για το ‘Knick’ και για το ‘Che’, και για το ότι φυσικά τον περιμένουμε και σε κάποιο δικό μας Φεστιβάλ («Εννοείται! Δεν έχω έρθει ποτέ στην Ελλάδα, θα το ήθελα πάρα πολύ», ελπίζω Νύχτες Πρεμιέρας και Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης να ετοιμάζουν ήδη τα μέιλ τους).

***

1. ‘90s: ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΧΡΥΣΟ ΦΟΙΝΙΚΑ

Με το ντεμπούτο του ‘sex, lies and videotape’ να κερδίζει τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες το ‘89 o Soderbergh είδε τους προβολείς να πέφτουν πάνω του κατευθείαν όσο ο ίδιος έψαχνε ακόμα να βρει τι είδους σκηνοθέτης είναι. Υπό μια κάποια πίεση να παραδώσει το επόμενο καλλιτεχνικό του χιτ, ο 26χρονος τότε δημιουργός μπήκε στα ‘90s με ένα συγχυσμένο σερί ταινιών σε διάφορα είδη (η πειραματική ασπρόμαυρη βιογραφία ‘Kafka’, το δράμα εποχής ‘King of the Hill’, το νουάρ ‘The Underneath’, η ακατηγοριοποίητη κωμωδία ‘Schizopolis’ κάποια εξ αυτών) με το ένα να αποδεικνύεται μεγαλύτερη εμπορική και -συνήθως- κριτική αποτυχία από το άλλο.

Έχεις αναφερθεί στο παρελθόν στην πεποίθησή σου πως με ένα τέτοιο σερί αποτυχιών σήμερα θα είχες εξαφανιστεί από το Χόλιγουντ. Πού εντοπίζεις τη διαφορά;

Ναι, κοίτα, νομίζω είναι ένα πολύ διαφορετικό περιβάλλον σήμερα για ένα νέο κινηματογραφιστή από ό,τι ήταν όταν εγώ ήμουν ανερχόμενος. Περιμένουν από εσένα να είσαι πλήρως σχηματισμένος ως καλλιτέχνης με το που εμφανίζεσαι. Νομίζω πως αυτό είναι πολύ, πολύ σπάνιο και νομίζω όχι μια δίκαιη προσδοκία, δεν είναι κάτι πρέπον να τοποθετείς στους ώμους ενός νέου κινηματογραφιστή. Συνήθως χρειάζεται λίγος καιρός για να διαπιστώσεις τι είδους κινηματογραφιστής είσαι ή τι θα έπρεπε να είσαι.

Σήμερα είναι επίσης δυσκολότερο να καταφέρεις να σε προσέξουν, γιατί υπάρχουν πολύ περισσότερες ταινίες. Οι νέες μέθοδοι παραγωγοί και το γεγονός πως μπορείς να φτιάξεις μια πραγματικά όμορφη ταινία με πολύ φτηνούς τρόπους σημαίνει πως υπάρχουν πολύ περισσότερες ταινίες! Το να σιγουρευτείς πως θα βρεις την ευκαιρία να ξεχωρίσεις μέσα από το θόρυβο είναι πολύ δυσκολότερο από όταν ξεκινούσα. Όταν ξεκινούσα ήταν πολύ δυσκολότερο να κάνεις μια ταινία, γενικώς. Αλλά αν την έφτιαχνες τότε πιθανότατα θα κατάφερνες να τη δουν άνθρωποι. Σήμερα συμβαίνει το αντίθετο.

Ξεκίνησες με το Φοίνικα στις Κάννες, η πιο πρόσφατη ταινία σου το ‘Unsane’ παίχτηκε στο Βερολίνο, αλλά για παράδειγμα το ‘Logan Lucky’ που ήταν μια από τις καλύτερες ταινίες του ‘17 δεν είχε φεστιβαλική διαδρομή. Πώς αντιμετωπίζεις γενικά τα Φεστιβάλ, πώς αποφασίζεις τι θα πάει πού;

Πρέπει να είσαι έξυπνος σχετικά με τα Φεστιβάλ, δε νομίζω πως είναι πάντα καλή ιδέα το να πας. Τα Φεστιβάλ έχουν το καθένα την προσωπικότητά τους και πρέπει να έχεις συναίσθηση του αν έχεις μια ταινία που ταιριάζει στην προσωπικότητα ενός Φεστιβάλ. Έχουν διαφορετική ενέργεια και το κοινό έχει διαφορετικές προσδοκίες από το καθένα.

Θυμάμαι πολλά χρόνια πριν, πάνε 25 χρόνια πια, είχαμε πάει το ‘King of the Hill’ στις Κάννες. Αυτό ήταν τεράστιο λάθος. Δεν ήταν μια ταινία που έπρεπε να πάει στις Κάννες, δεν ήταν αυτό που έψαχναν, δεν ήταν αυτό που περίμεναν, δεν εκπλήρωνε το ζητούμενο του συγκεκριμένου Φεστιβάλ.

Στην περίπτωση του ‘Unsane’, η 20th Century που έχει τα δικαιώματα της ταινίας ένιωσε πως θα βοηθούσε να έχουμε κάποιου είδους πλατφόρμα να παρουσιάσουμε το φιλμ ώστε ο κόσμος να μάθει για αυτό και ότι έρχεται. Κι έχω μακρά σχέση με το Βερολίνο και πάντα το διασκεδάζω όταν βρίσκομαι εκεί. Και βρίσκουν αρκετές προσεγγίσεις στην προβολή για να εξυπηρετήσουν πολλά διαφορετικά είδη ταινιών.

 

O Steven Soderbergh στο Φεστιβάλ Βερολίνο για το ‘Side Effects’ με τη Rooney Mara και τον Jude Law (AP Photo/Gero Breloer)

Επειδή είπα εξαρχής, δε θέλω να είμαι στο Διαγωνιστικό, θέλω απλά μια όμορφη θέση που θα φέρει ανθρώπους να ρίξουν μια ματιά στο φιλμ με σωστό τρόπο. Δεν είναι μια ταινία που πιστεύω πως θα έπρεπε να κρατά χώρο σε ένα Διαγωνιστικό από κάποιους άλλους, ενδεχομένως νεότερους κινηματογραφιστές. Γιατί το άλλο πράγμα που λαμβάνω υπόψη μου όταν κάνω μια ταινία και την πάω σε ένα Φεστιβάλ, είναι ότι δε χρειάζομαι αυτή την έκθεση πια. Και κάποιες φορές ανησυχώ ότι υπάρχει κάποιο άλλο φιλμ από το οποίο κλέβω την προσοχή. Κι αυτό δε με κάνει να αισθάνομαι άνετα.

2. ‘00s: ΕΠΙΤΥΧΙΑ, ΟΣΚΑΡ ΚΑΙ ΛΕΥΚΕΣ ΕΠΙΤΑΓΕΣ

Μετά την επιτυχία του ‘Out of Sight’ ο Soderbergh πέτυχε ένα σερί mainstream θριάμβων που τον έφεραν στην κορυφή του Χόλιγουντ. Το 2000 κέρδισε Όσκαρ Σκηνοθεσίας για το ‘Traffic’ κερδίζοντας τον εαυτό του (για το ‘Erin Brokovich’) δίνοντας ερμηνευτικά Όσκαρ στους πρωταγωνιστές και των δύο ταινιών του (Julia Roberts, Benicio del Toro). Από το 2001 ως το 2007 σκηνοθέτησε την τριλογία του Ocean μαζεύοντας box office επιταγές, πρεστίζ και star δύναμη. Το 2008 με τη διλογία ‘Che’ επιστρέφει στις Κάννες χαρίζοντας στον del Toro άλλο ένα ερμηνευτικό βραβείο εκεί. Ανάμεσα σε όλα αυτά όμως, συνεχίζει να παλεύει με προσωπικά πρότζεκτ, σαν το no budget φιλμ μυστηρίου ‘Bubble’ (που κυκλοφόρησε ταυτόχρονα σε αίθουσες και VOD), το ριμέικ του ‘Solaris’ ή το ασπρόμαυρο φιλμ εποχής ‘The Good German’.

Η ομιλία σου όταν πήρες το Όσκαρ είναι η αγαπημένη μου οσκαρική στιγμή ever.

Ω! [γελάει] Είπα ό,τι μου ήρθε!

Μετά τα Όσκαρ και τα ‘Ocean’s’ είχες λευκή επιταγή, θα μπορούσες να έχεις κάνει οτιδήποτε θα ήθελες, από μπλοκμπάστερ μέχρι ίδιου τύπου πρεστίζ σινεμά, αλλά συνέχισες να πειραματίζεσαι. Λειτουργούν όντως έτσι τα πράγματα στο Χόλιγουντ; Είναι κάτι που κάνεις συνειδητά;

Κοίτα, νομίζω κάθε σκηνοθέτης έχει το δικό του ορισμό του τι είναι η επιτυχία. Πάντα φαινόταν σε εμένα πως αν μπορέσεις να χτίσεις μια συγκεκριμένη φόρα και οι άνθρωποι είναι κατά κάποιο τρόπο προδιατεθειμένοι να σου πουν ναι σε ό,τι τους πεις, τότε θα πρέπει να χρησιμοποιείς αυτού του είδους την ευκαιρία, όποτε μπορείς, ώστε να κάνεις κάτι που δεν θα γινόταν συνήθως. Αλλά αυτό ήταν κάτι που πάντα έβλεπα όταν κοιτούσα τις καριέρες των σκηνοθετών που θαύμαζα. Πρέπει να βρεις την ισορροπία όμως, αν συνεχίσεις να φτιάχνεις πράγματα που κανείς δε θέλει να δει τότε δε θα δουλεύεις. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία στο μυαλό μου πως προσπαθούσα συνειδητά να σπρώξω όσο πιο μακριά μπορούσα την ιδέα του τι θα μου επέτρεπαν να κάνω.

Στην πρεμιέρα του ‘Good German’ στο Βερολίνο (AP Photo/Hermann J. Knippertz)

Έκανες ας πούμε το ‘Good German’! Ή το ριμέικ του ‘Solaris’.

Το ‘Good German’ είναι ένα τέλειο παράδειγμα. Εκ του αποτελέσματος υπήρχαν κάποια πράγματα που πήγαν λάθος. Είναι μια ταινία με την οποία δημιουργικά είμαι πολύ ικανοποιημένος, αλλά έκανα κάποιες υποθέσεις που αποδείχθηκαν λανθασμένες. Μία ήταν ότι θα είχαμε τη στήριξη της κριτικής, κάτι που θα μας επέτρεπε να χτίσουμε σιγά σιγά ένα κοινό, κάτι που δε συνέβη. Και το άλλο ήταν πως θα καταφέρναμε να κερδίσουμε ένα μέρος του κοινού που θα το ενδιέφερε ένα– επειδή το έχω δει να ξανασυμβαίνει αυτό.

Ας μιλήσουμε ας πούμε για μια ταινία όπου ήμουν παραγωγός, το ‘Far from Heaven’ του Todd Haynes, ένα ρεβιζιονιστικό μελόδραμα στο οποίο κάνει κάτι αγνά παραδοσιακό με μια μοντέρνα επικάλυψη για ένα συγκεκριμένο θέμα από πάνω. Αυτό δούλεψε πολύ καλά κι ο κόσμος φάνηκε να το εκτιμά. Ένιωσα πως ήμασταν σε μια παρόμοια περιοχή με το ‘Good German’, το οποίο εγώ θα αποκαλούσα μια what-if ταινία. Ξέρεις, πώς θα ήταν αν ο Michael Curtiz μετά την ‘Casablanca’ το ‘45 στο Χόλιγουντ δεν είχε να αντιμετωπίσει καμία απολύτως μορφή λογοκρισίας, τι είδους ταινίες θα έκανε;

Πίστεψα ειλικρινά πως οποιοσδήποτε σκέφτεται τις ταινίες ως κάτι περισσότερο από 2 ώρες για να περάσει το χρόνου του, θα το έβρισκε αυτό ενδιαφέρον. Γιατί έχει να κάνει με τη σχέση μας με το σινεμά, και ειδικά με το σινεμά από το παρελθόν. Έκανα λάθος. Δεν υπήρχαν αρκετοί άνθρωποι που να τους ενδιέφερε αυτό. Κι επίσης κάτι στην κεντρική ιδέα, δεν συνειδητοποίησα πόσο βίαια θα αντιδρούσε ο κόσμος στην σύλληψη ενός χαρακτήρα σαν της Cate Blanchett, που είναι και θύμα αλλά και στο τέλος αποκαλύπτεται πως είναι ένας τέρας. Αυτό πραγματικά, πραγματικά, ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ δεν άρεσε στον κόσμο! Πίστεψα πως ήταν συναρπαστικό και -ξανά- κάτι που δε θα σου επιτρεπόταν να κάνεις το 194. Αλλά δεν άρεσε καθόλου στον κόσμο η ιδέα πως κάποιος μπορούσε να υποφέρει κάτι φρικτό και την ίδια στιγμή να είναι κι η ίδια ένα φρικτό άτομο.

Το ‘Che’ που ακολούθησε, ήταν η επιστροφή σου στις Κάννες 15 χρόνια μετά το ‘King of the Hill’. Αυτή η εμπειρία πώς ήταν;

Αυτό, το ‘Che’ φαινόταν στο μυαλό μου μια πολύ πιο τυπικά ταινία Καννών. Σε σχέση με το θέμα του. Και με την παρουσίαση που συμφώνησε να μας δώσει το Φεστιβάλ, που μας επέτρεψε να προβάλουμε και τις δύο ταινίες με ένα διάλειμμα. Φάνηκε τότε πως ήταν ένα πολύ καλό ταίριασμα για την ταινία και για το Φεστιβάλ. Και οι αναμνήσεις μου είναι κάπως θολές, γιατί γύριζα μια άλλη ταινία την ίδια στιγμή, αλλά η ανάμνησή μου είναι μιας γενικά θετικής εμπειρίας για όλους μας και οπωσδήποτε για τον Benicio. Ήταν μια καλή ταινία για τις Κάννες. Ή ταινίες.

3. ΜΕΤΑ ΤΟ ‘CHE’: Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΩΝ Β-MOVIES

Αυτό που ακολούθησε το ‘Che’, μια φιλόδοξη διλογία με βαρύ θέμα, ήταν μια 5ετία στη διάρκεια της οποίας ο Soderbergh σκηνοθέτησε 8 ταινίες χαμηλότερου προϋπολογισμού όπως το ‘Girlfriend Experience’ με τη Sasha Grey, την περιπέτεια ‘Haywire’, το ‘Magic Mike’, το ψυχολογικό θρίλερ ‘Side Effects’. Στο τέλος αυτής της περιόδου, ο σκηνοθέτης δηλώνει πως εγκαταλείπει το σινεμά.

Μετά το ‘Che’ πέρασες σε αυτή την εκπληκτική lo-fi περίοδο με μικρότερα φιλμ που έβγαιναν πολύ πιο γρήγορα. Ήταν απευθείας αντίδραση, πιστεύεις;

Νομίζω περιέργως πως ναι, ήταν όλα αυτά αποτέλεσμα πραγμάτων που έμαθα ή πραγμάτων που συνέβησαν όσο γύριζα το ‘Che’. Όπως μπορείς να φανταστείς, το ‘Che’ ήταν ένα δύσκολο πρότζεκτ, το αναπτύσσαμε για μεγάλο διάστημα, ήταν ένα πρακτικά δύσκολο γύρισμα. Το αποτέλεσμα ήταν μια ταινία που δεν έχω δει από τότε που τη γύρισα, είναι μια ταινία με την οποία έχω μια περίπλοκη σχέση. Υπάρχουν πτυχές για τις οποίες είμαι πολύ χαρούμενος και πτυχές για τις οποίες δεν είμαι χαρούμενος.

Όλα αυτά είναι φυσικά δική μου ευθύνη αλλά αυτό που συνέβη ήταν πως ο κινηματογραφιστής που έπρεπε να γίνω ώστε να καταφέρω να ανταπεξέλθω, εξελίχθηκε σε πολύ θετική δύναμη προχωρώντας μπροστά. Αυτό που συνέβη τελικά ήταν ότι οδήγησα τα πάντα στην απόλυτη ουσία τους. Βασικά, αν είχα μια σκηνή όπου άνθρωποι απλώς μιλούσαν, με ελάχιστες εξαιρέσεις θα προσπαθούσα να βρω δυο ενδιαφέροντα κάδρα, έβαζα δυο κάμερες, έκανα 2-3 λήψεις και πήγαινα παρακάτω. Φύλαγα κάθε ιδέα κάλυψης που είχα για σεκάνς με περισσότερους ανθρώπου ή δράση, τέτοια πράγματα. Απλά δεν υπήρχε χρόνος για τίποτα, παρά για το να στοχεύσω για την απόλυτη ουσία του οτιδήποτε ήταν η κάθε σκηνή.

Αυτό που συνειδητοποίησα, ήταν πως αυτό ήταν πολύ απελευθερωτικό, και το απόλαυσα. Θέλω να πω, έγινε τελικά κάτι που αντί να σκέφτομαι πως Ωχ, δεν υπάρχει χρόνος, δε μπορώ να κάνω αυτό το πράγμα που θα έκανε υπό νορμάλ συνθήκες, αποφάσισα να το αντιμετωπίσω με ενθουσιασμό και να διώξω κάθε τι περιττό. Και γι’αυτό το σκηνοθετικό μου στυλ, νομίζω μπορείς να το δεις, αλλάζει αποφασιστικά μετά το ‘Che’, γίνεται κάτι πολύ πιο λείο και καθαρό, πολύ πιο αποδοτικό, δεν υπάρχει καθόλου λίπος τίποτα περιττό. Νομίζω βγήκα από αυτό αλλαγμένος και νομίζω με καλό τρόπο.

Steven Soderbergh και Benicio del Toro στην πρεμιέρα του ‘Che’ στο Λονδίνο (AP Photo/MJ Kim)

Μιλώντας για αυτή την ταχύτητα, φαίνεται πόσο πολύ απολαμβάνεις το σινεμά καθαρά από τεχνική σκοπιά. Άλλοι σκηνοθέτες μπορεί να δουλεύουν 4-5 χρόνια σε ένα φιλμ, το οποίο είναι φυσικά απολύτως ΟΚ για εκείνους, αλλά αναρωτιέμαι πως προσεγγίζεις εσύ την κατασκευή των ταινιών, μεταπηδώντας γρήγορα από τη μία στην άλλη.

Νομίζω αυτό είναι το καλύτερο για εμένα. Δε νομίζω πως πετυχαίνω κάποιο καλύτερο αποτέλεσμα όταν έχω υπερβολικά πολύ χρόνο πάνω σε ένα πρότζεκτ ή υπερβολικά πολύ χρόνο ανάμεσα σε πρότζεκτ. Του φέρομαι σχεδόν σαν σπορ αντί σαν κάποιου είδους σχολική άσκηση για το σπίτι. Κι αυτό είναι κάτι που έμαθα νωρίς στην καριέρα μου, όταν είχα μεγαλύτερα κενά ανάμεσα στις ταινίες. Αυτό που ανακάλυψα ήταν πως όσο περισσότερο χρόνο είχα για να αποφασίσω κάτι, τόσο χειρότερο θα γινόταν. Οπότε για μένα δεν ήταν μια καλή μέθοδος το να έχω πολύ χρόνο. Είμαι κάπως ανήσυχος γενικά σαν άνθρωπος και αυτός είναι μάλλον ο τρόπος με τον οποίο πρέπει και να δουλεύω.

Εξ ου και η συνταξιοδότησή σου είχε σαν αποτέλεσμα να παράγεις περισσότερες σκηνοθετικές ώρες από όλη σχεδόν την καριέρα σου ως τότε;

[γελάμε] Ναι… ΚΙ ΕΠΙΣΗΣ, by the way, η τελευταία μου ταινία εκείνη την περίοδο, η ταινία για τον Λιμπεράτσε [σσ. ‘Behind the Candelabra’], θα ήμουν πάρα, πάρα πολύ χαρούμενος αν εκείνο το φιλμ, το οποίο κατέληξε στις Κάννες επίσης, αν αυτή ήταν η τελευταία ταινία που θα έκανα ποτέ μου θα ήμουν πολύ χαρούμενος. Ήταν μια σπουδαία εμπειρία και ήμουν πολύ ευχαριστημένος με το φιλμ.

Ήμουν όμως περίεργος να δω πώς θα ήταν το να αποσυρθώ. Με την έννοια πως δεν είχα καθόλου πρότζεκτ, τίποτα με το οποίο να είμαι συνδεδεμένος, τίποτα που να έχω σε ανάπτυξη, είχα καθαρίσει τελείως τα συρτάρια μου από κάθε σκηνοθετική δουλειά ή κάθε παραγωγή. Και για δυο μήνες ήμουν πολύ σοβαρός στο να ακολουθήσω αυτή την κατεύθυνση όταν ήρθε στα χέρια μου το πρώτο σενάριο για το ‘The Knick‘ και αποφάσισα να επιστρέψω.

4. ΟΧΙ ΠΙΑ ΣΙΝΕΜΑ, ΜΟΝΟ TV

Ο Soderbergh αποσύρθηκε από το σινεμά με τελευταία ταινία του στις αίθουσες το ‘Side Effects’ και το ‘Behind the Candelabra’ να προσγειώνεται κατευθείαν στο ΗΒΟ. Για αυτό κέρδισε και 2 Έμμυ μάλιστα, κάτι που έδειξε συμπτωματικά το δρόμο για τη συνέχεια. Αυτό που ξεκίνησε ως απομάκρυνση από το σινεμά, εξελίχθηκε για τον Soderbergh σε ένα τριετή πειραματισμό με την τηλεόραση, τόσο ως σκηνοθέτης (όπου γύρισε όλα τα επεισόδια των 2 σεζόν του σπουδαίου ‘The Knick’) όσο και ως παραγωγός (όπου βοήθησε να πραγματοποιθούν σειρές όπως το ‘Red Oaks’ του Amazon Prime ή το εκπληκτικό ‘The Girlfriend Experience’ του Starz, βασισμένο στην ομώνυμη ταινία του από το 2009).

Έχει περάσει πια λίγος καιρός από την επιστροφή σου στο σινεμά. Τώρα, εκ των υστέρων, τι ήταν αυτό που πιστεύεις πως έμαθες από αυτό το χρόνο μακριά;

Νομίζω πως είχα μπερδέψει τον εκνευρισμό μου με την κινηματογραφική βιομηχανία με κάτι άλλο. Νομίζω ένιωθα πως έχανα κάτι, πως η ασχολία μου με τη δουλειά της σκηνοθεσίας δεν ήταν πια αυτό που ήταν κάποτε. Και νομίζω υπέθετα τότε πως ήταν αυτό μια φυσική εξέλιξη. Πως κάποιες φορές περνάς από μια διαδικασία για να αποκτήσεις μια πιο ψύχραιμη αποτίμηση του γιατί κάνεις κάτι ή γιατί το κάνεις με τον τρόπο που το κάνεις.

Αυτό που συνειδητοποίησα όταν επέστρεψα στη δουλειά κάνοντας το ‘Knick’, ήταν πως συνέχιζα να το απολαμβάνω πάρα πολύ. Το απολάμβανα περισσότερο από ποτέ! Αλλά αυτό που στην πραγματικότητα δε μου άρεσε, ήταν η κινηματογραφική βιομηχανία. Οπότε τα δύο χρόνια που έκανα το ‘Knick’ με βοήθησαν να ενθουσιαστώ ξανά για την επιστροφή μου στη σκηνοθεσία, και εν τέλει δεν ήταν και καμιά σοβαρή συνταξιοδότηση, κράτησε δύο μήνες.

Steven Soderbergh και Rooney Mara στην πρεμιέρα του ‘Side Effects’ στο Βερολίνο (AP Photo/Michael Sohn)

Ποια ήταν η ιδιαίτερη πρόκληση του να προσπαθείς να φέρνεις μια διαρκή οπτική στο ‘The Knick’. Το να προσπαθείς στη διάρκεια τόσων ωρών να κάνεις ενδιαφέροντα πράγματα φορμαλιστικά, οπτικά;

Ήταν τρομακτικό. Είναι σημαντικό για κάθε σχέδιο το να υπάρχει μια διάσταση που να σε τρομάζει. Σε αυτή την περίπτωση το πρόγραμμα ήταν τόσο πυκνό, δε θα συμφωνούσα ποτέ σε ένα πρόγραμμα τόσο γεμάτο, με τόσο υλικό, έπρεπε να γυρίζουμε κατά μέσο όρο 9 σελίδες τη μέρα. Τριπλό από αυτό που συνήθως συναντάς σε μια ταινία και πιθανότατα 30% περισσότερο από μια τυπική σειρά. Αλλά είχα την ομάδα μου έτοιμη και δουλεύαμε μαζί για χρόνια και ένιωθα έτοιμος για την πρόκληση. Πίστευα πως αν το καστ ήταν προετοιμασμένο, θα μπορούσα να το φέρω εις πέρας.

Μετά από μια βδομάδα συνειδητοποίησα πως θα ήμασταν ΟΚ. Πώς στην πραγματικότητα ήταν διασκεδαστικό να δουλεύω τόσο γρήγορα, γιατί αυτό με υποχρέωνε να ανατρέξω σε ένα μέρος εντελώς ενστικτώδες, όπου έπρεπε να χρησιμοποιήσω την ευρύτερη δομή κανόνων… γιατί σε κάθε πρότζεκτ συνθέτεις ένα διαφορετικό σύνολο κανόνων, πάνω στο τι μπορείς να κάνεις και τι δε μπορείς να κάνεις, και σε αυτή την περίπτωση στο μυαλό μου κάπως θεμελίωσα αυτούς τους κανόνες και δεν ήταν δύσκολο μετά να παίρνω αποφάσεις εν τάχει στο σετ.

Στη 2η σεζόν είχαμε ακριβώς το ίδιο πρόγραμμα, για το ακριβώς ίδιο χρονικό διάστημα, αλλά το διασκέδασα περισσότερο. Γιατί όλη αυτή τη δομική γεωγραφία που χρειάστηκε η 1η σεζόν όταν δημιουργούσαμε το σύμπαν, δε χρειαζόταν στη 2η σεζόν. Όλες οι αποφάσεις που χρησιμεύουν στο χτίσιμο του οράματος είχαν ήδη παρθεί. Και το μόνο που χρειαζόταν να κάνω ήταν να εστιάσω στις ερμηνείες και στο στήσιμο των σκηνών. Αυτό με απελευθέρωσε. Είχα μεγαλύτερο περιθώριο να είμαι δημιουργικός σκηνοθετικά. Γι’αυτό η 2η σεζόν είναι ελαφρώς πιο τολμηρή από την 1η.

Στην πρεμιέρα του ‘Traffic’ στο Μπέβερλι Χιλς (AP Photo/Michael Caulfield)

Μεγάλο μέρος αυτών των 2 χρόνων ήταν και να δίνεις χώρο σε άλλα ταλέντα, είτε παλιότερους σκηνοθέτες είτε ανερχόμενες φωνές. Η λίστα των σκηνοθετών του ‘Red Oaks’ ας πούμε είναι τρελή. Και για το ‘Girlfriend Experience’ πήρες την Amy Seimetz. Πώς λειτουργεί για σένα αυτός ο ρόλος του επιβλέποντα;

Είναι περίεργο επειδή πραγματικά μισώ το να είμαι παραγωγός αλλά εξακολουθεί να μου συμβαίνει. Επειδή πάντα εμφανίζεται κάποιο πρότζεκτ που βρίσκω ενδιαφέρον και θα ήθελα να το δω να παράγεται αλλά δεν είναι κάτι που θα σκηνοθετούσα εγώ. Και είναι πολύ διασκεδαστικό το να δίνεις σε νέους σκηνοθέτες κάποια ευκαιρία που δε θα είχαν διαφορετικά.

Στην περίπτωση του ‘Girlfriend Experience’ ο Lodge Kerrigan ήταν κάποιος που ήξερα για πολλά χρόνια, ενώ την Amy Seimetz δεν την ήξερα προσωπικά, γνώριζα μόνο τη δουλειά της. Και βρήκα πολύ διασκεδαστικό το απλά να τους αφήσω ελεύθερους, να τους αφήσω να κάνουν οτιδήποτε θέλουν πάνω στο υλικό. Και νομίζω πως από μια κινηματογραφική οπτική είναι μια συναρπαστική σειρά, η κινηματογράφιση είναι εξαιρετική.

Οπότε είναι διασκεδαστικό το να βοηθήσεις κάποιους να κάνουν ένα πρότζεκτ σαν αυτό, αλλά ως δουλειά, ως ορισμός δουλειάς δηλαδή, που όποτε υπάρχει ένα οποιοδήποτε πρόβλημα κάποιος θα σε πάρει τηλέφωνο, αυτό… [γελάει] Οι παραγωγοί με τους οποίους έχω συνεργαστεί εδώ το διασκεδάζουν και είναι καλοί σε αυτό, εγώ δε νιώθω πολύ καλά κάνοντάς το. Νομίζω η ειδικότητά μου σε αυτό τον τομέα είναι το αναγνωρίζω ένα ταλέντο και να βοηθάω να σχηματίσουμε το υλικό και να μιλήσουμε για το ποια είναι η καλύτερη προσέγγιση για την ιστορία που προσπαθούμε να πούμε. Από μια δημιουργική σκοπιά δηλαδή απολαμβάνω αυτό το κομμάτι, αλλά όταν μιλάμε για αληθινή δουλειά ενός παραγωγού, το να πρέπει να λύσεις ένα πρόβλημα ή να τηλεφωνήσει σε έναν ατζέντη ή σε έναν δικηγόρο, αυτό δεν το απολαμβάνω.

Τι ταλέντο έχεις ξεχωρίσει αυτή την περίοδο, έχεις κάποιες αγαπημένες ταινίες φέτος ας πούμε;

Δεν έχω δει όσες θα ήθελα επειδή μόλις τελείωσα το ‘High Flying Bird’ και ετοιμάζομαι για γύρισμα σε ένα μήνα για κάποιο άλλο φιλμ, έχω πολλά κενά να καλύψω. Αλλά μια ταινία που ανυπομονώ να δω είναι η καινούρια του Brady Corbet. Είδα την ταινία του που βγήκε πέρσι, το ‘Childhood of a Leader’, και νομίζω ήταν φανταστική. Ανυπομονώ να δω το νέο του φιλμ, μοιάζει πολύ υποσχόμενο.

Μόλις το είδα στη Βενετία.

Αλήθεια; Πώς είναι;

Πάρα πολύ ενδιαφέρον, το λάτρεψα. Στην αρχή ήμουν λίγο αμήχανος αλλά όπως συνδέει βία και stardom ορίζει τον 21ο αιώνα με έναν πολύ ενδιαφέροντα τρόπο. Νομίζω.

Ναι; Ανυπομονώ. Απλά, ξέρεις, εδώ είναι που μιλάμε για κάποιον που ήρθε από το πουθενά, έχεις έναν τύπο που είναι ηθοποιός και ξαφνικά αυτή η ταινία εμφανίζεται και εντυπωσιάζει και τη βλέπω και σκέφτομαι, Να μια απολύτως διακριτή, καινούρια φωνή που βρίσκω πραγματικά συναρπαστική. Οπότε αυτό με έχει ενθουσιάσει. Το πρόβλημα εδώ βέβαια είναι, όταν είδα το ‘Childhood of a Leader’, όσο σπουδαίο κι αν μου φάνηκε, είχα συναίσθηση πως έχει μηδενικές εμπορικές δυνατότητες, τελικά. Είναι μια καλή φεστιβαλική ταινία, γιατί πρέπει να τη δει κόσμος που έχει αληθινή κατανόηση και αγάπη για το σινεμά. Δεν είναι ένα mainstream φιλμ. Οπότε είναι περίεργος βάσει όσων ξέρουμε για το θέμα του ‘Vox Lux’ αν έχει μετατοπιστεί λίγο σε μια περιοχή που θα του επιτρέψει να βρει ένα μεγαλύτερο κοινό. Έχει τη Natalie Portman, έχει ένα συναρπαστικό, σέξι κόνσεπτ, πραγματικά θα ήθελα να δω κάποιον τόσο ταλαντούχο να ξεφεύγει από το αυστηρά arthouse κύκλωμα.

5. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Με την κυκλοφορία του φανταστικού ‘Logan Lucky’ τέτοιο καιρό πέρυσι, ο Soderbergh επέστρεψε επισήμως στο σινεμά πεινασμένος. Πριν καν βγει στις αίθουσες το ‘Logan Lucky’ (το οποίο πραγματοποιήθηκε με ένα μοντέλο παραγωγής που παρέκαμπτε τελείως τα στούντιο) ανακοινώθηκε πως ο Soderbergh είχε ήδη γυρίσει άλλη μια ταινία, όλη σε iPhone, το ‘Unsane’. Μέχρι αυτό να κάνει πρεμιέρα στο Βερολίνο, γνωρίζαμε ήδη το νέο του φιλμ, το αθλητικό δράμα ‘High Flying Bird’. Κι όπως μας είπε παραπάνω, μέχρι να βγει αυτό, θα έχει ήδη γυρίσει το επόμενό του.

Steven Soderbergh και Channing Tatum στην πρεμιέρα του ‘Magic Mike’ στο Λος Άντζελες (Todd Williamson/Invision/AP)

Ο Ignatiy Vishnevetsky γράφοντας για το ‘Che’ έλεγε πως δεν πιστεύει πως οι ταινίες σου είναι ‘παραγωγές’ αλλά ‘πρότζεκτ’. Ο τρόπος που μεταπηδάς ανάμεσα σε φορμάτ και είδη δίνει νομίζω βαρύτητα σε αυτή την άποψη. Κάνεις διλογίες σαν το ‘Che’, ταινίες σε κινητά, τηλεόραση σαν σινεμά, έκανες το ‘Mosaic’ που δεν είναι τίποτα από τα παραπάνω. Πώς προσεγγίζεις την ιστορία σε σχέση με τη φόρμα;

Νομίζω και τα δύο κινούνται σε ξεχωριστές διαδρομές και έχω μάθει πια να μην εκβιάζω μια σχέση ανάμεσά τους με τρόπο που δεν είναι οργανικός. Συνήθως σκέφτομαι με φορμαλιστικούς όρους, μπορεί να βλέπω άλλες ταινίες ή να σκέφτομαι στο μυαλό μου ότι ας πούμε, θα ήταν ενδιαφέρον αν έβρισκα μια ιστορία που το τάδε στυλ θα ήταν ταιριαστό ή συναρπαστικό σαν εξερεύνηση. Και την ίδια στιγμή έχω μια διαδρομή που αφορά καθαρά το περιεχόμενο, και οδηγώ εκεί ψάχνοντας τριγύρω μόνο για ιστορίες.

Στην περίπτωση του ‘Unsane’ για παράδειγμα, πειραματιζόμουν για δυο χρόνια τώρα με την τεχνολογία της κάμερας κινητού. Έχω γυρίσει διάφορα πράγματα, έχω μοντάρει πράγματα, έχω φτιάξει μικρά πειραματικά κομμάτια ώστε να αποκτήσω μια καλή επαφή με τη συγκεκριμένη αισθητική, και στο πίσω μέρος του μυαλού μου προφανώς περίμενα υποσυνείδητα για να έρθει μια ιστορία που θα ήταν καλή στην εκτέλεση με αυτό τον τρόπο. Και αυτό συνέβη, με πήρε τηλέφωνο ο James Greer, ένας από τους σεναριογράφους, και με ρώτησε αν έχω καμιά δουλειά για εκείνον, και του είπα όχι δεν έχω, αλλά του είπα πως αν γράψεις ένα θρίλερ που να μπορώ να γυρίσω για ένα μικρό ποσό, θα το γυρίσω αυτό το καλοκαίρι. Είπε ΟΚ, ωραία ιδέα, και μετά από 3 βδομάδες εμφανίστηκε ένα σενάριο. Και είπα ΟΚ, φύγαμε. Δυο μήνες μετά γυρίζαμε.

Οπότε αυτό είναι ένα παράδειγμα του πώς αυτά τα δύο πράγματα– και ήθελα καιρό να κάνω μια ταινία σαν το ‘Unsane’, σε αυτό τον χώρο του ψυχολογικού θρίλερ τρόμου, κι έφτασε σε μια στιγμή που σκεφτόμουν ήδη σοβαρά τον πειραματισμό μου με τις κάμερες κινητού. Θεώρησα εκείνη τη στιγμή πως έπρεπε να συμβεί.

Και η ταινία που γύρισα αμέσως μετά, που τελείωσα τον προηγούμενο μήνα, επίσης τη γύρισα σε iPhone αλλά με μια πολύ πολύ διαφορετική αισθητική, παντελώς διαφορετική προσέγγιση, σαν στυλ και σαν στήσιμο.

Έχει ολοκληρωθεί αυτή;

Ναι, είναι το ‘High Flying Bird’, την αγόρασε το Netflix, θα βγει τον Φεβρουάριο.

*Ως τότε, το ‘Che’ (και τα δύο μέρη) κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες, από την Weirdwave.