Τα αληθινά ψέματα του Γιώργου Λιάνη

“Το ψέμα είναι μεγάλο ταλέντο, υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που είναι γεννημένοι την πρώτη Απριλίου, όπως λέγαμε με τους συναδέλφους μου χαριτολογώντας όταν θέλουμε να δείξουμε ότι κάποιος είναι μυθομανής”.

Η παραπάνω ατάκα του Γιώργου Λιάνη κατά τη διάρκεια της σύντομης τηλεφωνικής μας κουβέντας, αν και αφορά το ψέμα, περιλαμβάνει μερικές πολύ μεγάλες αλήθειες. Αλήθεια πρώτη: το ψέμα θέλει ταλέντο. Αλήθεια δεύτερη: Η σημερινή ημέρα, δηλαδή η Πρωταπριλιά, είναι συνυφασμένη με τα ψέματα. Αλήθεια τρίτη: Ο ίδιος ο Γιώργος Λιάνης, είτε σαν συναδέλφους του εννοεί τους πολιτικούς, είτε τους δημοσιογράφους, έζησε και εργάστηκε σε χώρους όπου το ψέμα βασιλεύει. Αν και, κακά τα ψέματα (pun intended), όπως παραδέχτηκε κι ο ίδιος άλλωστε, το ψέμα βασιλεύει σε κάθε πτυχή της ζωής μας.

Τιμώντας λοιπόν την σημερινή ημέρα, την αγαπημένη σε όλους μας Πρωταπριλιά, ζητήσαμε από τον πρώην Υπουργό να μας μιλήσει για τη σχέση του με τα ψέματα. Ψέματα που έχει πει, ψέματα που έχει ακούσει, κατά συνθήκη ψέματα και άλλα που ειπώθηκαν σαν αλήθειες όμως εξελίχθηκαν αργότερα σε ψεύδη. Αν μη τι άλλο, για άνθρωπος που παραδέχτηκε πως έχει μεγάλο φάκελο στο θέμα ψέμα -όπως όλοι μας άλλωστε- υπήρξε εξαιρετικά ευθύς και ειλικρινής.

Το μεγαλύτερο ψέμα στην πολιτική, είναι ότι εμείς οι ίδιοι οι πολιτικοί εμφανιζόμαστε σαν γιατροί ενώ είμαστε η ασθένεια

Η κυβέρνηση λέει ψέματα συχνά στον λαό και στην πλειοψηφία, η αντιπολίτευση λέει ψέματα συχνά στον λαό και στην μειοψηφία, οι βουλευτές λένε πολλές φορές ψέματα στις περιοχές που τους εκλέγουν, οι υπουργοί λένε σχεδόν πάντα ψέματα σε αυτούς που τους τάζουν ρουσφέτια. Αλλά κι ο λαός λέει ψέματα και ψηφίζει συχνά αυτούς που κατά βάθος δεν πιστεύει.

Όταν σαν πολιτικός αναγκάζεσαι να πεις ένα ψέμα, αισθάνεσαι ντροπή αλλά με τον καιρό το συνηθίζεις, όσο οξυμένη κι αν είναι η συνείδησή σου.

Είναι βαριά η καλογερική στην πολιτική, οι απαιτήσεις είναι πάρα πολύ μεγάλες και η ακεραιότητα ενός χαρακτήρα που πρέπει να σηκώσει αυτές τις απαιτήσεις λυγίζει, δεν είναι εύκολο να αντέξεις.

Αν μου έλεγαν να ονοματίσω μερικούς αδιάφθορους πολιτικούς, ζήτημα να έφταναν στα δάχτυλα τους ενός χεριού. Με σιγουριά θα έβαζα μέσα μόνο τον Κωστή Στεφανόπουλο, πιστεύω ότι έλεγε αλήθεια κι ότι ήταν ένας ηθικός πολιτικός. Σαφώς κι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν τέτοιος, αλλά μοιραία κάποια πράγματα που υποσχέθηκε δεν τα έκανε. Ήταν διαφορετικός από τους άλλους πάντως, είχε μια αρματωσιά μέσα του, αντιμετώπιζε τα πράγματα με έναν τρόπο πιο καθαρό γιατί ήταν πιο επιστημονικός. Αλλά κι η επιστήμη δεν λέει πάντα την αλήθεια.

Είχα αποκρύψει από τον Ανδρέα Παπανδρέου την αλήθεια για ένα πρόσωπο για το οποίο με είχε ρωτήσει, διότι ήξερα ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος είχε πει κάτι πολύ βαρύ εναντίον του, τον είχε κατηγορήσει για κάτι πολύ σοβαρό, το οποίο βέβαια δεν ίσχυε. Γνωρίζοντας τον χαρακτήρα του προέδρου, ήμουν βέβαιος ότι αν το μάθαινε θα τον απέλυε αυθωρεί και παραχρήμα. Δεν είχα το θάρρος να του το πω. Επέλεξα λοιπόν να του το αποκρύψω και να το μεταφέρω στον Αντώνη Λιβάνη, ο οποίος το χειρίστηκε όπως έπρεπε.

Η απόκρυψη της αλήθειας φυσικά και συνιστά ψέμα. Είναι κι η απάντηση στο μεγάλο ποίημα, το τόσο παρεξηγημένο του Καβάφη, ‘το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι’. Έρχεται μια μέρα που πρέπει να πεις το μεγάλο το όχι, το ψέμα. Όποιος το κάνει πληγώνεται, άλλος πάλι πάει πέρα από τη συνείδησή του, το λέει υπέροχα ο ποιητής.

Φωτογραφίες: Eurokinissi

Σε μεγάλο βαθμό μπορώ να αναγνωρίσω το ψέμα. Ο δημοσιογράφος κυρίως, και όχι τόσο ο πολιτικός, είναι και μιας μορφής ψυχολόγος. Αργά ή γρήγορα, την ώρα που μιλάει με έναν άνθρωπο, νοερά τον έχει ξαπλώσει σε ένα ψυχαναλυτικό ντιβάνι και κυρίως ασχολείται με την ψυχή του και όχι με τον ίδιο και την εμφάνισή του. Έτσι λειτουργούσα εγώ, έψαχνα βαθιά μέσα στην ψυχή τους, ένα είδος ψυχολόγου. Όλοι οι δημοσιογράφοι ξεκινάμε με το μεγαλύτερο ψέμα απ’ όλα, ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο. Αιώνιο ψέμα, δεν μπορέσαμε ποτέ να το κάνουμε.

Η δημοσιογραφία η ίδια, στηρίζεται σε ένα γεγονός που μπορεί να μοιάζει ρομαντικό αλλά σπανίως το υπηρετείς. Μπορείς να περιγράψεις ένα ατύχημα, να πεις ότι ήταν τρεις νεκροί και επτά τραυματίες, αλλά όταν θα μπεις στον λόγο της ανάλυσης κάποιων πραγμάτων εκεί συχνά θα κάνεις λάθος ή θα αλλάξεις λίγο την αλήθεια.

Στη ζωή υπάρχουν και τα κατά συνθήκη ψέματα, τα οποία πολλές φορές είναι απαραίτητα για να μην πληγώσεις κάποιον.

Ο έρωτας είναι μια ιδανική περιοχή για το ψέμα, σε αντίθεση με την αγάπη. Όπως είναι τα λουλούδια για τις μέλισσες, έτσι είναι κι ο έρωτας για το ψέμα

Στον έρωτα κι εγώ έχω πει πάρα πολλά ψέματα, αν τα βάλω το ένα πάνω στο άλλο αυτά που έχω πει, θα φτιάξω έναν μεγάλο και ογκώδη φάκελο που απ’ έξω θα γράφει ‘ψεύτης’. Όλοι όμως έχουν έναν τέτοιο φάκελο, άλλοι πιο ογκώδη κι άλλοι λιγότερο.

Το πρώτο ψέμα που έχω πει ήταν στην πρώτη μου γυναίκα, που της είχα πει ότι θα είμαστε μαζί για πάντα.  Όλοι το έχουν πει αυτό το ψέμα. Το ‘για πάντα’ αυτό είναι το αιώνιο ψέμα, εραστών, μη εραστών, ανδρών και γυναικών. Πολύ λίγοι έχουν καταφέρει να ζήσουν μαζί τη ζωή τους για πάντα, εγώ ανήκω σε αυτούς που δεν κατάφεραν να δικαιώσουν το ‘για πάντα’. Το εννοούσα όμως όταν το έλεγα, νόμιζα πως είναι αλήθεια. Με το πέρασμα των χρόνων όμως δεν γίνεται να δικαιολογείς τον εαυτό σου, παύει να είναι σύμπτωση, γιατί αν είναι σύμπτωση, όπως λέει κι ο Ελύτης, ‘πρέπει να ντρέπονται ορισμένες συμπτώσεις’. Αν έχεις πει εκατό φορές ‘για πάντα’, άσε μας ρε φίλε.

Αυτό είναι άλλωστε και το μεγαλύτερο ψέμα που μου έχει πει γυναίκα, μου είχε πει ‘για πάντα’ και αποδείχτηκε ότι ήταν για κάποιο χρόνο. Τα ίδια ψέματα λέμε, δεν διαφέρουν τόσο οι γυναίκες με τους άντρες, ας μην τους παρουσιάζουμε ότι έχουν τόσο μεγάλες διαφορές. Οι εποχές αλλάζουν.

Μήπως κι η ίδια η ζωή δεν είναι το μεγαλύτερο ψέμα από όλα, αφού ο θάνατος την καταλύει; Ξέρουμε ότι θα πεθάνουμε, η πιο μεγάλη αλήθεια είναι αυτή. Καλύτερα λοιπόν να λέμε ‘όσο ζω’ ή ‘ζω για λίγο’ παρά να λέμε ‘ζω’.

Η ζωή, τόσο με την δημοσιογραφική ιδιότητα όσο και με την πολιτική, από ένα σημείο και έπειτα σου προσδίδει μια πανουργία. Επομένως, δεν στερούμαι αυτής της πανουργίας, μπορώ να στήνω δούρειους ίππους, να είμαι ένα είδος Οδυσσέα και να ξεγελώ κάποιον που ας πούμε τον θεωρώ ‘αντίπαλο’.

Ο μεγαλύτερος ψεύτης που έχει γνωρίσει ποτέ ο κάθε άνθρωπος είναι ο εαυτός του, κάτι που ισχύει και στη δική μου περίπτωση. Λέμε εκατοντάδες μικρά ψέματα στον εαυτό μας, κάθε μέρα.  

Έχω πει και τόσες αλήθειες στη ζωή μου, που μοιάζει με ψέμα, αυτή είναι τελικά η δική μου φιλοσοφία πάνω στο θέμα.