Ο λόγος που οι άντρες τείνουν να αποφεύγουν τους γιατρούς, σύμφωνα με την επιστήμη
- 22 ΑΠΡ 2025
Οι άντρες δεν πάνε στους γιατρούς. Period. Προφανώς και όπως όλοι οι κανόνες, έτσι κι αυτός έχει εξαιρέσεις, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία αποφεύγει τους ανθρώπους με τις άσπρες ρόμπες, όπως ο διάβολος το λιβάνι. Δεν πρόκειται για σεξιστικό παραλήρημα, αλλά μια αλήθεια που προκύπτει και ως δεδομένο μελετών που έχουν γίνει μέσα στα χρόνια.
Γιατί έχεις μια εγγενή άρνηση να πας σε γιατρό, μολονότι ταλαιπωρείσαι ημέρες ολόκληρες από κάτι που «δεν φεύγει μόνο του», κάνει τη ζωή σου δύσκολη και την υγεία σου χειρότερη; Πάρε στυλό και χαρτί και σημείωνε ή απλά διάβασε.
Οι λόγοι που οι άντρες αποφεύγουν τους γιατρούς
Δεν θα μιλήσω με θεωρίες, αλλά με data. Ακολουθούν κάποιες από τις πιο πρόσφατες εργασίες που έχουν γίνει με στόχο να αποκαλυφθούν οι πραγματικοί λόγοι που οι άντρες αποφεύγουν τους γιατρούς, ακόμα και όταν πονούν.
> 2019, Cleveland Clinic (ΗΠΑ): «Σε έρευνα στην οποία συμμετείχαν 1.174 άντρες, το 72% προτιμούσαν να κάνουν τις δουλειές στο σπίτι, από το να επισκεφτούν γιατρό, το 55% δεν έκανε τακτικές εξετάσεις υγείας, το 20% παραδέχθηκε πως δεν είναι απόλυτα ειλικρινείς με τους επαγγελματίες υγείας και το 37% προσδιόρισε ως λόγο για αυτό, το φόβο μιας πιθανής διάγνωσης. Το 41% κατέθεσε ότι ως παιδιά είχαν ακούσει πως «οι άντρες δεν κλαίγονται για θέματα υγείας και το 61% δήλωσε πως θα ήταν πιο πιθανό να πηγαίνει για εξετάσεις, εάν οι επισκέψεις σε γιατρό ήταν πιο βολικές (πχ virtual ή με ευέλικτο προγραμματισμό)».
> 2020, Journal of Epidemiology and Community Health (ΔΑΝΙΑ): «Σε ανάλυση δεδομένων υγειονομικής περίθαλψης Δανών ηλικίας 60+, πριν και μετά τη νοσηλεία για εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα του μυοκαρδίου, ΧΑΠ ή καρκίνους του γαστρεντερικού φάνηκε ότι:
- πριν τη νοσηλεία οι άντρες ήταν σημαντικά πιο πιθανό να μην κάνουν χρήση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και είχαν λιγότερες επαφές (επισκέψεις), όταν ζήτησαν φροντίδα.
- μετά τη νοσηλεία, οι άντρες παρουσίασαν μεγαλύτερη αύξηση στη χρήση υγειονομικής περίθαλψης, γεγονός που υποδηλώνει ότι καθυστερούν τη φροντίδα έως ότου οι συνθήκες γίνουν σοβαρές.
«Οι λόγοι περιελάμβαναν στωικότητα, αυτοδυναμία, περιορισμένο ωράριο λειτουργίας, μεγάλους χρόνους αναμονής και αντιλήψεις για τα περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης ως “γυναικεία”».
> 2021, Harvard Medical School Primary Care (ΕΥΡΩΠΗ): «Μελέτη στη Μεγάλη Βρετανία έδειξε ότι οι άνδρες είναι πιο πιθανό να νοσηλεύονται για σοβαρή οδοντική νόσο λόγω καθυστερημένης φροντίδας, κάτι που αντανακλά τις ευρύτερες τάσεις στη χρήση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης.
Το 70% των Αυστραλών αντρών καθυστερούν ή αποφεύγουν τις ιατρικές επισκέψεις τουλάχιστον μερικές φορές.
Οι άντρες στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη έχουν τα υψηλότερα ποσοστά αρτηριακής πίεσης στον κόσμο, ωστόσο μόνο το 22-66% διαγιγνώσκεται και το 8-35% λαμβάνουν θεραπεία, εν μέρει λόγω αποφυγής.
Τα εμπόδια περιλαμβάνουν πρότυπα αρρενωπότητας (ανεξαρτησία, αποφυγή ευαλωτότητας), χαμηλό αλφαβητισμό για την υγεία και έλλειψη ανδρικών στοχευμένων υπηρεσιών».
> 2022, Κaiser Family Foundation Report (ΗΠΑ): «Οι γυναίκες έχουν πιο συχνές αλληλεπιδράσεις με την υγειονομική περίθαλψη από ό,τι οι άνδρες, συχνά λόγω επισκέψεων ρουτίνας για έλεγχο των γεννήσεων ή γυναικολογικές εξετάσεις, συνθήκες που δημιουργούν πρώιμη εξοικείωση με τα ιατρικά συστήματα.
Οι άντρες στερούνται παρόμοιας ρουτίνας επαφής με την υγειονομική περίθαλψη, κάτι που συμβάλει στη χαμηλότερη ενασχόληση με την προληπτική φροντίδα.
Τα ζητήματα προσβασιμότητας, όπως οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής ή η έλλειψη παρόχου πρωτοβάθμιας φροντίδας, επίσης αποθαρρύνουν τους άντρες».
> 2024, Nuffield Healht Study (ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ): «Το 65% των αντρών αποφεύγουν την ιατρική βοήθεια όσο το δυνατόν περισσότερο, επηρεασμένοι από τα πρότυπα αρρενωπότητας (π.χ. «τα αγόρια δεν κλαίνε» ή «οι άντρες δεν παραπονιούνται»).
Το 58% αγνοεί ιατρικά ζητήματα, ελπίζοντας ότι θα λυθούν μόνα τους -ανεξάρτητα.
Το 37% αποκρύπτει πληροφορίες από τους γιατρούς και το 20% είναι ανέντιμο κατά τη διάρκεια των επισκέψεων, συχνά λόγω αμηχανίας ή φόβου.
Σε υποβαθμισμένους πληθυσμούς, το 65% προτιμά την αυτοδιάγνωση στους άνδρες άνω των 65 ετών, ενώ το 80.8% ανέφερε τους μεγάλους χρόνους αναμονής ως εμπόδιο».
Κοντολογίς, οι άντρες δεν πηγαίνουν στον γιατρό γιατί είναι άντρες (ως εκ τούτου, δεν κλαίνε, δεν υποφέρουν, δεν είναι αδύναμοι), επειδή φοβούνται τη διάγνωση, δεν τους αρέσει η ταλαιπωρία (μεγάλοι χρόνοι αναμονής ή έλλειψη πρόσβασης σε αγροτικές ή υποβαθμισμένες περιοχές) και όλα αυτά οδηγούν σε καθυστερημένη φροντίδα και χειρότερα αποτελέσματα.
Δεν είσαι αδύναμος όταν πας στον γιατρό γιατί δεν είσαι καλά. Είσαι άνθρωπος
Η πιο πρόσφατη εργασία για το θέμα μας έγινε από την υγειονομική αρχή της Μεγάλης Βρετανίας. Το BBC έδωσε τα SOS, όπως για παράδειγμα ότι το 48% των συμμετεχόντων (ανδρών) συμφώνησαν ότι ένιωθαν κάποιο βαθμό πίεσης για να είναι δυνατοί όταν επρόκειτο για πιθανά ζητήματα υγείας. Το 1/3 συμφώνησε ότι ένιωθε πως μιλώντας για πιθανές ανησυχίες για την υγεία του, μπορεί να τους κάνει τους άλλους να τους βλέπουν ως αδύναμους.
Ο κοινωνικός ψυχολόγος Brendan Gough του Leeds Beckett University διευκρίνισε πως η κοινωνία συνδέει την αρρενωπότητα με χαρακτηριστικά όπως η αυτοδυναμία, η ανεξαρτησία και η μη ευαλωτότητα. «Οι άντρες παραδοσιακά υποτίθεται ότι τακτοποιούν τα πράγματα μόνοι τους».
Είναι όμως, ανησυχητικό να ζούμε στο 2025 και να εξακολουθούν να υπάρχουν τόσοι πολλοί άνδρες που αισθάνονται αδυναμία (ή ανικανότητα) να μιλήσουν για όσα τους αγχώνουν για την υγεία τους. Συχνά είναι απρόθυμοι να αναζητήσουν ιατρική υποστήριξη για ψυχική υγεία και για αλλαγές στο σώμα τους που θα μπορούσαν να είναι σημάδια καρκίνου.
Το κενό του συστήματος υγείας
Ο Kevin McMullan, επικεφαλής της φιλανθρωπικής οργάνωσης ψυχικής υγείας αντρών ManHealth, υποστήριξε πως το κύριο πρόβλημα με τις αναβολές στις επισκέψεις στο γιατρό, οφείλεται στο ότι οι άνδρες θέλουν να λύνουν τα προβλήματά τους.
Θέλουν να τα λύνουν μόνοι τους και αντιμετωπίζουν ένα θέμα υγείας, με τον τρόπο που αντιμετωπίζουν ένα σκασμένο λάστιχο. Η αυτοδιαχείριση είναι το mantra, ενώ οι γυναίκες όταν πονούν ή δεν νιώθουν καλά πηγαίνουν σε ένα φαρμακείο ή σε έναν γενικό γιατρό.
Την ίδια ώρα, πολλοί άντρες πιστεύουν ότι η αναζήτηση βοήθειας απειλεί την αίσθηση της ανεξαρτησίας ή της ικανότητάς τους, συν του ότι νιώθουν πως χάνουν το χρόνο τους «σε ένα σύστημα που έχει δομηθεί πάνω στην ικανότητα των ανθρώπων να μιλούν ανοιχτά για τα προβλήματα τους», όπως εξήγησε στο BBC ο Paul Galdas, καθηγητής υγείας των ανδρών στο University of York.
Επιπροσθέτως, δεν υπάρχουν σταθεροί έλεγχοι (όπως το τεστ ΠΑΠ για τις γυναίκες) που απευθύνονται σε νεότερους άντρες και τους βοηθούν να εξοικειώνονται με τις διαδικασίες. Αυτό έχει και μια ακόμα συνέπεια: οι άντρες βλέπουν τις επισκέψεις στους γιατρούς ως θεραπεία και όχι ως πρόληψη. Έτσι, είναι λιγότερο πιθανό να συμμετέχουν σε προγράμματα προσυμπτωματικού, όπως αυτό για τον καρκίνο του εντέρου.
Οι αλλαγές σε αυτά τα δεδομένα μπορούν να βοηθήσουν στην εξέλιξη, όπως και η δημιουργία διαφόρων ομάδων στις οποίες οι άνδρες μπορούν αν νιώθουν ασφαλείς να ανοιχτούν. Το BBC έδωσε ως παράδειγμα το Cancer Club που δημιουργήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, όπου όλοι μπορούσαν να μιλήσουν πώς νιώθουν για όσα ζουν και περνούν, ενώ έκαναν και πράγματα μαζί -πχ παρακολουθούσαν αγώνες ποδοσφαίρου.
Λύσεις υπάρχουν. Μέχρι να υπάρξει και η διάθεση να γίνουν και στην Ελλάδα οι απαραίτητες αλλαγές που θα ευεργετήσουν το γενικότερο σύστημα υγείας -και την υγεία των αντρών- είναι χρήσιμο να θυμάστε πως στο τέλος της ημέρας είστε άνθρωποι. Με αδυναμίες και ανάγκες.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.