Τα φαγητά που μπορούν να σε αρρωστήσουν
Τα τρόφιμα που αποτελούν πηγές για τις περισσότερες ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφή μας.
- 27 ΝΟΕ 2024
Παρά την πρόοδο της σύγχρονης τεχνολογίας και της ιατρικής, υπάρχουν τρόφιμα στα οποία οι εισβολές κρύβονται ως άλλοι Δούρειοι Ίπποι και μπορεί να αρρωστήσουν τον οργανισμό μας. Ευτυχώς, οι επιστήμονες γνωρίζουν πλέον πολλούς από τους ενόχους που συνήθως μετατρέπουν το καλό φαγητό σε κακό.
Η σαλμονέλα, η οποία προκαλεί κράμπες, διάρροια και πυρετό, αρρωσταίνει περίπου 1,2 εκατομμύρια Αμερικανούς ετησίως και σκοτώνει 450 τον χρόνο. Η λιστέρια πλήττει μόλις 1.600 ανθρώπους ετησίως, αλλά από αυτούς πεθαίνουν περίπου 260: όταν αυτά τα βακτήρια εξαπλώνονται πέρα από το έντερο, μπορούν να προκαλέσουν σύγχυση, απώλεια ισορροπίας ή σπασμούς μέσα σε λίγες εβδομάδες.
Αν και πολλά στελέχη βακτηρίων E.coli είναι αβλαβή, οι παθογόνοι συγγενείς τους μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές, από διάρροια έως αναπνευστικές ασθένειες. Και ο νοροϊός, η πιο κοινή αιτία στομαχικών και εντερικών ασθενειών, μολύνει περίπου 20 εκατομμύρια Αμερικανούς ετησίως. Ωστόσο, από αυτόν τον τεράστιο αριθμό, μόλις 570 έως 800 πεθαίνουν, και οι περισσότεροι από αυτούς είναι μικρά παιδιά ή ηλικιωμένοι -δύο ομάδες που διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο από τις ασθένειες που σχετίζονται με τη διατροφή.
Το 2013, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ πραγματοποίησαν μελέτη προκειμένου να διαπιστωθεί ποια τρόφιμα αρρωσταίνουν τους ανθρώπους συχνότερα. Ορισμένοι από τους ενόχους -τα οστρακοειδή, τα γαλακτοκομικά, το άψητο κρέας- μπορεί να μην σε εκπλήσσουν, αλλά υπάρχουν και ένοχοι υπεράνω πάσης υποψίας.
Για παράδειγμα, δεδομένου των προειδοποιήσεων που λαμβάνουμε για αλλοιωμένα ή μισοψημένα κρέατα, πολλοί τείνουν να πιστεύουν ότι τα ζωικά προϊόντα είναι η πηγή των περισσότερων ασθενειών σχετικά με τη διατροφή μας («γι’ αυτό πιθανώς έχουμε αναπτύξει αντιδράσεις αηδίας στα ζωικά προϊόντα που δεν έχουμε με τα φυτά», λέει ο ψυχολόγος Paul Rozin του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια).
Στην πραγματικότητα, σχεδόν οι μισές από όλες τις ασθένειες που εντόπισε το CDC από το 1998 έως το 2008 προκλήθηκαν από προϊόντα, τα οποία περιλαμβάνουν φρούτα, ξηρούς καρπούς, ρίζες και φυλλώδη λαχανικά. Το μαρούλι και το σπανάκι προκάλεσαν το 23% των ασθενειών, τις περισσότερες από κάθε άλλη κατηγορία.
«Αυτό δεν σημαίνει ότι τα ζωικά προϊόντα δεν εμπλέκονται σε αυτά τα κρούσματα», αναφέρει στο Smithsonian η Sandra Eskin, διευθύντρια ασφάλειας τροφίμων στο The Pew Charitable Trusts. «Πολλά από τα παθογόνα για τα οποία ανησυχούμε, όπως το E. coli ή η σαλμονέλα, είναι στην πραγματικότητα ζωικής προέλευσης», εξηγεί.
«Έτσι, αν έχεις ένα μολυσμένο χωράφι με σπανάκι, αυτό προέρχεται από κάπου αλλού, από γειτονικές φάρμες. Ίσως, είναι στο νερό που χρησιμοποιείται για την άρδευση, ή ο άνεμος το φέρνει από μια κοντινή εκμετάλλευση βοοειδών». Με άλλα λόγια, ακόμη και οι χορτοφάγοι μπορούν να υποφέρουν από τις παρενέργειες της βιομηχανίας κρέατος και πουλερικών.
«Υπάρχουν επίσης αυξανόμενες ενδείξεις ότι αυτοί οι παθογόνοι μικροοργανισμοί μπορούν να επιβιώσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο έδαφος και σε άλλα περιβάλλοντα», λέει ο Ben Chapman, ειδικός σε θέματα ασφάλειας τροφίμων στο NC State University. «Διευρύνουμε όλο και περισσότερο τη σκέψη μας και λέμε ότι το περιβάλλον μπορεί επίσης να είναι μια αρκετά αξιοπρεπής πηγή για τη φιλοξενία παθογόνων μικροοργανισμών στα τρόφιμα», καταλήγει.
Ποια τρόφιμα πρέπει να προσέξεις, λοιπόν;
Φύτρες
Τα κρούσματα που οφείλονται σε μολυσμένες φύτρες εμφανίζονται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο για περισσότερες από δύο δεκαετίες, σύμφωνα με το CDC. «Οι φύτρες καλλιεργούνται σε νερό και τα βακτήρια αγαπούν το νερό», σημειώνει η Eskin. Τα βακτήρια αγαπούν επίσης το θρεπτικό περιβάλλον του σπόρου της φύτρας, όπου οργανισμοί όπως η σαλμονέλα, το E. coli και η λιστέρια βολεύονται.
Ωμά στρείδια
Τα ωμά στρείδια, όπως και τα περισσότερα δίθυρα οστρακοειδή, τρέφονται φιλτράροντας νερό και συσσωρεύοντας βακτήρια. Δυστυχώς, ορισμένα από αυτά, όπως το Vibrio, μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα. Οι περισσότεροι πάσχοντες εμφανίζουν ναυτία, πονοκεφάλους και ρίγη. Άτομα , ωστόσο, με υποκείμενα νοσήματα (ηπατικά προβλήματα, διαβήτης) και αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να αντιμετωπίσουν σοβαρότερα ζητήματα.
«Μπορεί να μην αρρωσταίνει μεγάλος αριθμός ανθρώπων από την κατανάλωση στρειδιών, αλλά όταν αρρωσταίνει μπορεί να είναι αρκετά σοβαρό και έχουν σχετικά υψηλό ποσοστό θνησιμότητας όσον αφορά τις ασθένειες που προκαλούνται από τρόφιμα», λέει η Eskin. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζεις ότι το vibrio επικρατεί στο εύκρατο κλίμα, οπότε καλό είναι να βεβαιωθείτε ότι τα οστρακοειδή σου προέρχονται από κρύα νερά.
Μη παστεριωμένο γάλα
Η Eskin μας υπενθυμίζει τον απλό λόγο για τον οποίο ξεκίνησε εξαρχής η ευρεία παστερίωση του γάλακτος: «Η παστερίωση σκοτώνει τους παθογόνους μικροοργανισμούς που αρρωσταίνουν τους ανθρώπους». Ακόμα και τα υγιή ζώα που εκτρέφονται σε καλές συνθήκες υγιεινής μπορούν να μεταφέρουν τέτοια μικρόβια, και τα δεδομένα δείχνουν ότι το κάνουν συχνά.
Μοσχαρίσιος κιμάς και κοτόπουλο
Βακτήρια όπως το E. coli ζουν στα έντερα των βοοειδών και μπορούν να μολύνουν το κρέας κατά τη σφαγή. Ωστόσο, ο κιμάς εξαπλώνει το πρόβλημα με την ανάμειξη τμημάτων πολλών ζώων. Οι επιδημίες από κοτόπουλο συχνά αφορούν τη σαλμονέλα, η οποία μεταφέρεται στο σφαγείο από ζωντανά πτηνά. Αυτό σημαίνει ότι, όσον αφορά τα τροφιμογενή νοσήματα, τα κρέατα είναι μια κατηγορία από μόνα τους.
Τα προβλήματα με το κρέας και τα πουλερικά μπορεί να επιδεινωθούν από τα αντιβιοτικά, προειδοποιεί ο , αναπληρωτής καθηγητής διεθνούς υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Bloomberg του Johns Hopkins. «Βλέπουμε στις φάρμες μεγάλη χρήση αντιβιοτικών και αυτό δεν πρόκειται να αποτρέψει τη μόλυνση ή τις ασθένειες», λέει. «Επίσης, δεν είναι λύση να τα παίρνουν οι άνθρωποι όποτε δεν αισθάνονται καλά λόγω τροφιμογενών νοσημάτων. Οι περισσότερες μελέτες έχουν δείξει ότι οι περιπτώσεις αυτοπεριοριζόμενης γαστρεντερίτιδας δεν πρόκειται να ωφεληθούν πραγματικά από μια σειρά αντιβιοτικών».
Στην πραγματικότητα, σημειώνει ο Lee, και οι δύο τύποι υπερβολικής χρήσης μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα, ενθαρρύνοντας στελέχη παθογόνων μικροοργανισμών που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά και αποτελούν μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια των τροφίμων.
Πόσο πρέπει λοιπόν να ανησυχούμε πραγματικά για τα τροφιμογενή νοσήματα; Ο Chapman λέει ότι η στάση απέναντι στους κινδύνους της τροφικής δηλητηρίασης τείνει να ποικίλλει ανάλογα με την προσωπική εμπειρία και τα χρόνια κατανάλωσης. Και σίγουρα χρειάζεται προσοχή από εμάς τους καταναλωτές.
