Τι είναι οι «τρίτοι χώροι» που μάθαμε κυρίως στην τηλεόραση και γιατί μας κάνουν καλό
- 25 ΝΟΕ 2024
Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Ray Oldenburg υποστήριζε ότι το third place είναι απαραίτητο για την ευημερία μας. Στο βιβλίο του The Great Good Place, ο Oldenburg επινόησε τον όρο «τρίτος χώρος», ένα μέρος όπου χαλαρώνεις και συνδέεσαι (σκέψου το Luke’s στο Gilmore Girls ή το Central Perk στο Friends). Οι τρίτοι χώροι είναι διαδεδομένοι στην ψυχαγωγία για κάποιο λόγο – παρέχουν άνεση και οικειότητα στους χαρακτήρες και τους θεατές.
Σήμερα, που εξαρτόμαστε όλο και περισσότερο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ικανοποιήσουμε την έμφυτη ανάγκη μας για σύνδεση, αντί να συνδεθούμε με άλλους στον αναλογικό κόσμο, οι τρίτοι χώροι φαίνεται να ανήκουν στο παρελθόν. Επιπλέον, υπάρχουν εμπόδια, όπως οι αποστάσεις, τα οικονομικά (να σπαταλάς καθημερινά χρήματα για έναν καφέ στις μέρες μας;) και ο χρόνος (δουλεύουμε περισσότερο από ποτέ) που συνήθως αποτρέπουν τους ανθρώπους από το να έχουν έναν τρίτο χώρο.
Για τι πράγμα όμως μιλάμε στην πραγματικότητα; Τρίτος χώρος είναι κάθε χώρος που δεν είναι το σπίτι σου (πρώτος χώρος) ή η εργασία/σχολή (δεύτερος χώρος) και τον επισκέπτεσαι τακτικά. Είναι ο χώρος όπου συναντάς φίλους, κάνεις νέες γνωριμίες, χαλαρώνεις και επιδίδεσαι στα χόμπι και τα ενδιαφέροντά σου. Ιδανικά, οι τρίτοι χώροι είναι εύκολα προσβάσιμοι και δωρεάν (ή τουλάχιστον με χαμηλό κόστος). Πάρκα, καφετέριες, βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία, κοινοτικά κέντρα και λέσχες, εστιατόρια, ακόμη και το σπίτι ενός φίλου μπορούν να θεωρηθούν third places.
Γιατί είναι ωφέλιμα για την ευεξία μας; Η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, το υψηλό κόστος ζωής και η έλλειψη χρόνου και προσβασιμότητας, ωθούν τους περισσότερους από εμάς να περνάμε ολόκληρη την ημέρα μας πηγαίνοντας από το σπίτι στη δουλειά και πάλι πίσω. Αυτή η έλλειψη σύνδεσης τροφοδοτεί την κρίση της μοναξιάς. Και ο όρος «κρίση» δεν χρησιμοποιείται ελαφρά τη καρδία- ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δηλώνει ότι η μοναξιά αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα της δημόσιας υγείας. Το 2023, το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ εξέδωσε μία εγκύκλιο που τόνιζε τον αρνητικό αντίκτυπο που έχει η μοναξιά τόσο στην ψυχική όσο και στη σωματική υγεία.
Οι τρίτοι χώροι δεν πρόκειται να λύσουν την κρίση μοναξιάς που βιώνει ο κόσμος από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά μπορούν να βελτιώσουν σταδιακά την απομόνωση και την αποσύνδεση που βιώνουμε. Μια μελέτη στις πόλεις διαπίστωσε ότι οι τρίτοι χώροι μπορούν να επηρεάσουν θετικά την αυτοεκτίμηση, τη διάθεση και την ποιότητα ζωής μας. Είναι μέρη ξεχωριστά από το σπίτι και τη δουλειά ή την πανεπιστημιακή ζωή, όπου ο μοναδικός σκοπός είναι να κοινωνικοποιηθούμε (ακόμη και αν αυτό σημαίνει απλώς να είμαστε παρουσία άλλων ενώ παράλληλα ασχολούμαστε με ατομικές δραστηριότητες), να οικοδομήσουμε μία κοινότητα και να δημιουργήσουμε ταυτότητες (εκτός της ταυτότητας του σπιτιού και της εργασιακής/φοιτητικής μας ταυτότητας).
Οι τρίτοι χώροι είναι εγγενώς διαδεδομένοι σε διάφορες χώρες και κουλτούρες σε όλο τον κόσμο. Συγκεκριμένα, πόλεις με άνεση για περπάτημα, που επενδύουν σε δημόσιους χώρους, όπως πάρκα, όπου οι κοινότητες συγκεντρώνονται κάθε βράδυ, ή πόλεις με χαμηλότερο κόστος ζωής όπου όλοι συγκεντρώνονται στο τοπικό μπαρ ή παμπ μετά τη δουλειά (και μπορούν να αντέξουν οικονομικά την τιμή μιας μπύρας καθημερινά). Αλλά ακόμη και αν η πόλη που κατοικείς δεν είναι τόσο εύκολα διαμορφωμένη για έναν τρίτο χώρο, μπορείς να βρεις έναν.
Ξεκίνα την εξερεύνηση ρωτώντας τον εαυτό σου σε ποια ενδιαφέροντα και χόμπι θέλεις να αφιερώσεις χρόνο (διάβασμα; γυμναστική; καλλιτεχνική δημιουργία;). Από εκεί μπορείς να αναζητήσεις ευκαιρίες που θα υποστηρίξουν αυτά τα ενδιαφέροντα, όπως η συμμετοχή σε εκδηλώσεις της κοινότητας (τρέχει κανείς;) ή η παρακολούθηση μαθημάτων σε δημόσιους χώρους (μαθήματα γιόγκα, αγγειοπλαστικής, ξένων γλωσσών κ.λπ.).
Οι τρίτοι χώροι δεν χρειάζεται να κοστίζουν κάτι. Αν έχεις ανθρώπους με τους οποίους σχετίζεσαι τακτικά, μπορείτε να ξεκινήσετε μια λέσχη βιβλίου που θα συναντιέται εβδομαδιαία και θα εναλλάσσετε τον οικοδεσπότη ή μια λέσχη γιόγκα και να δίνετε ραντεβού σε διάφορες τοποθεσίες, όπως ένα πάρκο, μια αυλή ή ένα σαλόνι. Η τοποθεσία δεν έχει πραγματικά σημασία- το θέμα είναι να συνδέεστε τακτικά με άλλους. Η συνέπεια παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Η προσπάθεια για κοινωνικοποίηση και η συχνότητα των επισκέψεων και των συναντήσεών είναι απαραίτητες, διότι, χωρίς αυτές, δεν θα αποκομίσεις τα πλήρη οφέλη των τρίτων χώρων.
