Τι συμβαίνει στο μυαλό σου όταν δεν χρησιμοποιείς τα social media
Ο κύκλος των «στερητικών συμπτωμάτων», με την επιθυμία ή το άγχος, μπορεί να κλείσει μετά από δύο εβδομάδες.
- 24 ΙΑΝ 2025
Δεν μαθαίνεις για την αναστάτωση στην ελληνική stand up σκηνή, αυτό συμβαίνει. Αλλά όχι ακριβώς. Από τη μία έχουμε τους ειδικούς που προειδοποιούν για τα εθιστικά χαρακτηριστικά των social media και από την άλλη τους χρήστες που αναζητούν τρόπους για να απομακρυνθούν από αυτά.
Μάλιστα, σύμφωνα με το National Geographic, σημειώνεται αύξηση κατά 60% των αναζητήσεων στο Google για την «αποτοξίνωση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης» τους τελευταίους μήνες, με το ερώτημα που προκύπτει να είναι το εξής: Θα μας ωφελήσει το να κάνουμε delete τις εφαρμογές από το κινητό μας και να αφήσουμε πίσω μας τα social media;
Επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στον εγκέφαλο
Πολλοί από εμάς υποψιαζόμαστε ότι περνάμε πολύ χρόνο κάνοντας scrolling – μια ανησυχία που υπογραμμίζεται από το Oxford University Press που επέλεξε τη λέξη brain rot ως λέξη της χρονιάς για το 2024.
Αλλά το να βρούμε τη δύναμη να μειώσουμε τη δραστηριότητά μας μπροστά από την οθόνη δεν είναι εύκολο, χάρη στον τρόπο με τον οποίο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αγγίζουν το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου μας. Ντοπαμίνη τη λένε, και τη χρειαζόμαστε.
Με βάση όσα γνωρίζουμε για το πώς τα ναρκωτικά και το αλκοόλ επηρεάζουν τον εγκέφαλο, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι μια παρόμοια διαδικασία λαμβάνει χώρα όταν είμαστε online, με κάθε like, σχόλιο ή χαριτωμένο βίντεο με γάτες που πυροδοτεί ένα κύμα ντοπαμίνης, της χημικής ουσίας του εγκεφάλου που μας κάνει να αισθανόμαστε καλά.
Ωστόσο, ο εγκέφαλός μας είναι σχεδιασμένος να διατηρεί μια ισορροπία και το scrolling διαταράσσει αυτή την ισορροπία. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να μας οδηγήσει σε μια κατάσταση με λιγότερη ντοπαμίνη, όπου χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο για να ξαναβρούμε την αίσθηση του «φυσιολογικού» και της χαράς που μας δίνει.
Αποχωρώ κι εγώ
Αυτό είπαν οι Έλληνες χρήστες πριν από μερικούς μήνες, αλλά καλό θα ήταν να αφήσουμε πίσω μας αυτή τη μαγική στιγμή. Είτε αποφασίσετε να σταματήσετε τη χρήση των social media για μερικές εβδομάδες είτε να περιορίσετε την καθημερινή σας χρήση για κάποιο χρονικό διάστημα, πιθανόν να διαπιστώσετε ότι οι πρώτες ημέρες είναι οι πιο δύσκολες.
Η εμπειρία «στερητικών συμπτωμάτων», όπως η επιθυμία ή το άγχος, είναι αναμενόμενη, καθώς ο εγκέφαλος προσαρμόζεται στα χαμηλότερα επίπεδα ντοπαμίνης. Σταδιακά, όμως, αυτός ο κύκλος της λαχτάρας κλείνει.
Στο τέλος της «αποτοξίνωσης» των δύο εβδομάδων, όπου η κατανάλωση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης περιορίζεται στα 30 λεπτά την ημέρα, κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα οφέλη για την ψυχική υγεία, όπως μεγαλύτερη ικανοποίηση από την πραγματική ζωή, μειωμένα επίπεδα άγχους και βελτιωμένος ύπνος σε σύγκριση με την περίοδο της αλόγιστης κατανάλωσης.
Το προσωρινό διάλειμμα από τα social media μπορεί επίσης να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε καλύτερα τη σχέση μας με αυτές τις πλατφόρμες και να καταλάβουμε τι είναι αυτό που έχουμε ανάγκη από αυτές.
Οι υγιείς πηγές ντοπαμίνης, άλλωστε, συνήθως προέρχονται από αλλού, όπως η ενασχόληση με τη μουσική ή το μαγείρεμα, όταν ασχολούμαστε με πράγματα που απαιτούν την προσοχή μας. Τότε, ο εγκέφαλος απελευθερώνει ντοπαμίνη με κάποια καθυστέρηση και όχι μετά από κάθε βίντεο, διατηρώντας την όλη διαδικασία υπό έλεγχο.
